Nazwisko: |
Sobociński, Witold |
Pseudonim: |
Dentox |
Data urodzenia: |
15 października 1929 |
Miejsce urodzenia: |
Ozorków |
Data śmierci: |
19 listopada 2018 |
Miejsce śmierci: |
Konstancin–Jeziorna |
Operator filmowy, pionier polskiego jazzu, perkusista i puzonista jazzowy.
Jazzem zainteresował się po wojnie. Jeszcze jako licealista zaczął grywać na zabawach szkolnych. Jego pierwszą miłością była gitara, ale z dużą łatwością uczył się grać na innych instrumentach – na perkusji, kontrabasie, później również na puzonie.
W 1947 r. reaktywowano w Łodzi ośrodek YMCA, przy którym założono Klub Muzyczny Melomani. Na wieczorkach tanecznych grali tam m.in. Andrzej Wojciechowski na trąbce i Sobociński na perkusji. To właśnie z nimi zetknął się pod koniec 1949 r. klarnecista i saksofonista Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz, który przyjechał z Krakowa na studia w Wyższej Szkole Filmowej (na wydziale operatorskim). Zdążyli zagrać razem na jednym czy dwóch wieczorkach, gdy wszystkie oddziały YMCA zostały nagle zlikwidowane, a jazz zabroniony. Jazz zszedł do podziemia. Młodzi muzycy z tym większym zapałem poświęcili się zakazanej muzyce. Jazz był dla nich symbolem wolności. Tak zawiązała się grupa, do której z czasem przylgnęła nazwa Melomani – Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz, pianista Andrzej Trzaskowski oraz kontrabasista Witold Kujawski i z Łodzi – Andrzej „Idon” Wojciechowski oraz Witold „Dentox” Sobociński. Okazjonalnie dojeżdżał do nich z Poznania pianista Krzysztof Trzciński. Tworzyli razem pierwszy w historii polski zespół grający muzykę jazzową w sposób świadomy. Spotykali się na „potajemnych” jamach w mieszkaniach prywatnych, grali na potańcówkach w Łodzi (m.in. w „Filmówce”), w Krakowie i Warszawie (na zabawach studenckich w klubie sportowym na Foksal, czy ASP). Scementowało ich trzymiesięczne wakacyjne granie w Ustroniu Morskim w 1952 r. W tamtym okresie dokonali kilku nagrań w Radiu Kraków.
Melomani mieli w swoim repertuarze utwory o dużej rozpiętości stylistycznej – swingowe, nowoczesne, ale i tradycyjne.
Na potrzeby dixielandu „Dentox” przerzucił się na puzon, który opanował w mig, a jego miejsce przy perkusji zajął pochodzący również z Łodzi Antoni Studziński. W nowym przetasowanym składzie Melomani grali począwszy od I Krakowskich Zaduszek Jazzowych, które miały miejsce w listopadzie 1954 r.
Prawdziwym przełomem był I Festiwal Muzyki Jazzowej w Sopocie w 1956 r., gdzie Melomani odegrali pierwszoplanową rolę. Na drugim Festiwalu w Sopocie w 1957 r. zespół wystąpił pod nową nazwą jako Hot Club Melomani, w nowej obsadzie personalnej (z pierwszego składu odpadli „Idon” i Witold Kujawski). Ostatni koncert Hot Club Melomani miał miejsce na początku 1958 r. w Filharmonii Narodowej. Było to wydarzenie historyczne, bowiem był to pierwszy w Polsce koncert muzyki jazzowej w filharmonii. Witold Sobociński wtedy zakończył przygodę muzyka jazzowego, by poświęcić się życiowej pasji operatora filmowego.
Do roli operatora filmowego zaczął przygotowywać się już na początku lat 50. W okresie, gdy grał w zespole Melomani, jednocześnie studiował na Wydziale Operatorskim Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi (1951-1955). Karierę w tej dziedzinie rozpoczął w drugiej połowie lat 50. jako operator filmów dokumentalnych i reżyser światła w łódzkiej telewizji, a następnie w Wytwórni „Czołówka”. Od 1963 r. pracował przy produkcji filmów fabularnych. Współpracowała między innymi z Jerzym Skolimowskim, Andrzejem Wajdą, Wojciechem Jerzym Hasem, Romanem Polańskim. Szczególne miejsce w jego filmografii zajmuje „Był jazz” Feliksa Falka (1981), film osnuty na historii zespołu Melomani i losach Krzysztofa Komedy. Od 1980 r. był profesorem Szkoły Filmowej w Łodzi.
Bakcyl jazzu pozostał w nim do końca życia. W swojej willi w Konstancinie miał zawsze do dyspozycji zestaw perkusji, na której ćwiczył w wolnych chwilach. Okazjonalnie siadał za bębnami w klubie Tygmont. Podczas Sopot Molo Jazz Festival w 2007 r. Andrzej Dąbrowski ustąpił mu na jeden utwór miejsce przy perkusji w reaktywowanym zespole Polish Jazz Quartet. Dwa lata później „Dentox” popisywał się solówką na perkusji na jubileuszu 80-tej rocznicy urodzin w warszawskim kinie Kultura[1].
1. |
http://jazzforum.com.pl/main/artykul/witold-dentox-sobociski |