Casimir Francois Delavigne (1793–1843) był narodowym poetą francuskim. Pod wrażeniem powstania listopadowego napisał w 1831 r. wiersz „La Varsovienne” („Warszawianka”). Melodię skomponował, po zapoznaniu się z przekładem Karola Sienkiewicza (1793–1860), wybitny kompozytor i dyrygent operowy – Karol Kurpiński (1785–1857), autor „Krakowiaków i Górali”. Warto wspomnieć, że Delavigne przybrał po wybuchu powstania listopadowego imię Casimir (Kazimierz), aby zamanifestować swoją solidarność z Polakami^[9].

Paryska premiera „La Varsovienne” miała miejsce 1 marca 1831 r. w czasie manifestacji solidarności z narodem polskim. Muzykę skomponował, na prośbę Delavigne, Daniel Auber, pieśń wykonał popularny tenor – Adolf Neurit. Na widowni znalazło się wiele osobistości:

– gen. Marie de La Fayette,

– baron Ludwik de Bignon,

– trubadur Pierre Jean de Beranger.

Wyżej wymienione osoby tworzyły tak zwany Komitet Polski działający na rzecz powstania listopadowego.

W Polsce znana jest wersja „Warszawianki” z muzyką Karola Kurpińskiego, gdyż muzyka Aubera „odstawała” od stylu modnych w Warszawie pieśni wojennych. Również polski tekst napisany przez Sienkiewicza kolidował z nastrojem francuskiej melodii. Dlatego Kurpiński stworzył zupełnie nową muzykę^[26].

Pierwsza polska prezentacja pieśni odbyła się pod batutą kompozytora Karola Kurpińskiego 5 kwietnia 1831 r. w antrakcie przedstawienia w Teatrze Narodowym^[10]. Pomimo pochodzenia obcego, jest ona nierozerwalnie związana z tradycją polską. W oryginale zamiast zwrotu „W gwiazdę Polski” (1 zwrotka) jest „W tęczę Franków”, co było aktualną wówczas aluzją do Rewolucji Francuskiej^[5].

Jest to jedna z piosenek stanowiących łączność między rodakami, a tymi, którzy przelali krew dla Polski i jednoczyli się w idei. Żołnierze śpiewali ją w każdej okoliczności^[4]. Utwór wykonany również został podczas walk o krzyż w Nowej Hucie w 1967 r. Śpiewali je idący do ataku na milicyjne kordony wychodzący z huty robotnicy^[17].

Utwór pretendował do miana hymnu narodowego, ale tekst uznano za „nieaktualny” po odzyskaniu niepodległości przez Polskę^[18].

Pod natchnieniem pieśni Stanisław Wyspiański stworzył dramat narodowy pod tytułem „Warszawianka – pieśń z roku 1831”^[26].

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007–2013.