Nazwisko: |
Rosner, Ady |
Rosner, Eddie |
|
Ignacewicz, Edi |
|
Rosner, Adi |
|
Rozner, Eddi |
|
Właściwie: |
Rosner, Adolf |
Rozner, Adolf |
|
Pseudonim: |
Pinhas Ben Itzhak |
Data urodzenia: |
25 maja 1910 |
Miejsce urodzenia: |
Berlin (Niemcy) |
Data śmierci: |
8 sierpnia 1976 |
Miejsce śmierci: |
Berlin (Niemcy) |
Skrzypek, trębacz, kompozytor, aranżer i dyrygent. Studiował w Berlinie w klasie skrzypiec Henri Marteau. Studia ukończył ze złotym medalem. Występował z powodzeniem jako skrzypek-wirtuoz. Po dojściu do pełnoletności porzucił jednak skrzypce i poświęcił się grze na trąbce (1928 r.). Został członkiem najlepszych ówczesnych niemieckich orkiestr jazzowych – Rosy Petersy w Hamburgu a następnie Syncopators Stefana Weintrauba w Berlinie. Wziął udział w nagraniu muzyki do pierwszego filmu dźwiękowego Błękitny anioł (1929 r.). Jako pierwszy trębacz wspomnianych orkiestr występował w Holandii, Danii, Szwecji, Włoszech, Francji, Belgii, Szwajcarii, Austrii, USA – odnosząc wszędzie sukcesy. W 1932 r. wspólnie z saksofonistą Fudem Candrixem założył w Ostendzie własny zespół jazzowy Jug Band. Po dojściu Hitlera do władzy wyjechał z Holandii.
W 1934 r. przybył do Polski. W Warszawie dokonał nagrań ze swą orkiestrą oraz jako akompaniator dla „Syreny Record”. Występował w lokalach: „Esplanada”, „Palais de Dance”, „Café Club”. Szczególną popularność zyskał na południu Polski. Sukces przyniosły mu również występy na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Do końca 1937 r. jego orkiestra grała w Krakowie w lokalu „Casanova”. W styczniu 1938 r. wyjechał na tournée po Francji. W Paryżu nagrał płyty dla wytwórni „Columbia”. Powrócił do Polski, a po wybuchu II wojny światowej przedostał się na wschód.
W Białymstoku zorganizował Państwową Orkiestrę Jazzową Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej. Orkiestra występowała na licznych koncertach radiowych i estradowych, zagrała w filmie Cyrk, stając się – trwającą aż do dziś – legendą jazzu w Związku Sowieckim. Po wybuchu wojny z Niemcami zespół Rosnera koncertował w szpitalach wojskowych, lazaretach od Armenii po Syberię. W 1943 r. dotarł do Frunze, gdzie organizowała się armia generała Władysława Andersa. Większość muzyków wstąpiła wówczas do wojska, do orkiestr Warsa, Golda i Petersburskiego. Rosner pozostał w ZSRR; w 1945 r. reaktywował swój zespół.
Mimo otaczającej go sławy, został w 1946 r. aresztowany pod zarzutem nielegalnego usiłowania przekroczenia granicy, kiedy wraz z żoną – Ruth Kamińską (córką aktorki Idy Kamińskiej) – starał się powrócić do Polski. 8 lat spędził w Magadanie, prowadząc obozową orkiestrę.
Po śmierci Stalina powrócił do czynnej działalności muzycznej (1954 r.). Nie odzyskał jednak dawnej sławy. Z jego nową orkiestrą, która stała się zespołem estradowym, współpracowało wielu znanych artystów[1]. W 1965 r. odwiedził Polskę. Śladem tej wizyty jest przedrukowany na łamach miesięcznika „Jazz” (nr 6 z 1966 r.) wywiad, jakiego udzielił red. nacz. pisma J. Balcerakowi[2]. Po latach starań, w 1972 r. wyemigrował z ZSSR do RFN[1].
Jego karierze poświęcony jest film dokumentalny The Jazzman from the Gulag (reż. P. H. Salfati), w którym podkreśla się jego pionierską rolę w europejskim jazzie i jego popularyzacji w Polsce i ZSRR. W historii tej muzyki uchodzi za drugą po Louisie Armstrongu postać pośród trębaczy jazzowych. Podczas koncertów w USA nazywano go nawet „białym Armstrongiem”. Z dorobku kompozytorskiego największą popularnością w Polsce cieszy się do dziś jego foxtrott Parień, Parieniok, śpiewany przez Zbigniewa Kurtycza pod tytułem Cicha woda)[2].