Gdy w niewoli dniach kałmucki
Gnębił Polskę but,
Gdzieś w podziemiach
Ziuk Piłsudski(1)
Śnił wolności cud;
Patrzał nieraz śmierci w oczy,
Co szła za nim w krok,
Umiłował lud roboczy,
Znał kazamaty mrok.
Żyj więc, dziadku, długie lata,
Czyń nad Polską straż.
Niech Twe czoło laur oplata,
Komendancie nasz!
Niech Twe czoło laur oplata,
Komendancie nasz!
Zbroił dusze polskie buntem,
Nim uzbroił dłoń,
Nim rozdźwiękła wdal Zygmuntem
Podwawelska błoń,
Zanim powiódł brać strzelecką
W krwawy z Moskwą tan,
Zanim splotło wolne dziecko
Z kwiatów polskich wian.
On wykrzesał polskie męstwo,
Szedł w Kościuszki ślad;
On Ojczyźnie dał zwycięstwo
Pierwsze od stu lat.
On buduje w znoju, w trudzie,
Dziś Ojczyznę nam,
Wiedzie ją po twardej grudzie
Do wolności bram.
Żyj więc, Dziadku, długie lata,
Czyń nad Polską straż;
Niech Twe czoło laur oplata,
(1) Józef Piłsudski urodził się w 1867 r. w Żułowie pod Wilnem. Ukończył gimnazjum w Wilnie i był przez pewien czas na wydziale medycznym Uniwersytetu w Charkowie. W 1887 r., a więc w wieku lat zaledwie dwudziestu, został zesłany przez władze carskie na pięć lat na Syberię, jako podejrzany o udział w zamachu na życie Aleksandra III. W 1892 r. powrócił na Litwę i wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, oddając się całkowicie pracy niepodległościowej. W 1900 r. został aresztowany w Łodzi, wskutek wykrycia w jego mieszkaniu tajnej drukarni „Robotnika”; osadzony początkowo w X pawilonie w cytadeli warszawskiej, potem przewieziony do Petersburga, skąd uciekł. W latach 1904–1905 kierował działalnością bojową na obszarze Kongresówki. W Galicji tworzył organizacje strzeleckie, przysposabiając naród do walki zbrojnej o niepodległość. Po wybuchu wojny został komendantem I brygady Legionów Polskich (brygadierem). W lipcu 1917 r. aresztowany przez niemieckie władze okupacyjne i wywieziony do twierdzy w Magdeburgu, uwolniony został w listopadzie 1918 r. przez zrewolucjonizowany lud niemiecki. Po powrocie do ojczyzny Józef Piłsudski objął władzę dyktatorską i rozpoczął pracę nad wewnętrzną odbudową państwa. Mianował rząd, zwołał sejm, a jako naczelnik państwa i wódz naczelny wojska polskiego przeprowadził zwycięską wojnę z Rosją. W dniu 17 marca 1921 r. sejm ustawodawczy ogłosił konstytucję Rzeczypospolitej. W 1922 r. Józef Piłsudski ustąpił ze stanowiska naczelnika państwa. Po zabójstwie pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Gabriela Narutowicza, Józef Piłsudski usunął się od udziału w życia państwowym. W dniu 28 czerwca 1923 r. sejm powziął uchwałę, że „Marszałek Józef Piłsudski, jako Naczelnik Państwa i Wódz Naczelny, zasłużył się Narodowi”. Nie mogąc ścierpieć nieprawości i partyjniaków, na państwie żerujących, Józef Piłsudski staje w maju 1926 r. do walki o odrodzenie duszy narodu. Wybrany prezydentem Rzeczypospolitej, wyboru nie przyjmuje i staje do bezpośredniej pracy dla państwa, bądź jako prezes rady Ministrów, bądź też jako minister spraw wojskowych i generalny inspektor sił zbrojnych.
