Tytuł: |
Piechota |
|
Ta szara piechota |
|
Maszerują strzelcy, maszerują |
|
Maszerują strzelcy |
Autor słów: |
|
Autor muzyki: |
|
Klukowski, Józef Tadeusz[10] |
|
Data powstania: |
1918 |
Jedna z najbardziej znanych polskich piosenek żołnierskich, pochodząca według Romana Woynicza-Horoszkiewicza z okresu I wojny światowej. Nie została jednak opublikowana w żadnym ze śpiewników wydanych w tym okresie. Roman Wojnicz-Horoszkiewicz w artykule Szablą i piórem („Pion”, 1934, nr 45) przypisał pieśń Bolesławowi Lubiczowi-Zahorskiemu jako autorowi pieśni rozpoczynającej się od słów: Nie nosim rabatów i szary nasz strój (lub: Nie kładziem wyłogów na szary nasz strój; „Pion”, 1935, nr 12). Przyjęto że autorem Piechoty jest Leon Łuskino. Twierdził tak Stanisław Łoza podając, że Leon Łuskino jest autorem pieśni Nie nosim wyłogów i szary nasz strój (Czy wiesz, kto to jest?, Warszawa 1938, s. 448) oraz Piotr Stawecki (biogram Leona Łuskiny w PSB, t. 18, s. 580). Potwierdził to też Tadeusz Szewera w drugim wydaniu antologii Niech wiatr ją poniesie (Łódź 1975, s. 133), dodając przy okazji, że Łuskino jest także autorem melodii popularnej pieśni. Natomiast Zygmunt Godyń sugeruje, iż jest to melodia rosyjska Czornyje oczy da biełaja grudź („Przegląd Zrzeszenia Kół Pułkowych Kawalerii”, 1958, nr 12, s. 177), na którą śpiewany był też utwór Bolesława Lubicza-Zahorskiego Ułani. Być może Roman Woynicz-Horoszkiewicz, podając incipit pieśni, przekręcił początek utworu Lubicza : Nie w strojnych mundurach, bez krzyżów, bez kit (rękopis w Archiwum NKN) lub My w szarych mundurach bez odznak, bez kit („Bieliniak”), co by poddawało w wątpliwość jego udział w autorstwie Piechoty. Pierwszą drukowaną wersją Piechoty (znalezioną do tej pory – co nie oznacza, że jest to pierwodruk) jest utwór zamieszczony w Wojskowym śpiewniku żołnierza polskiego opracowanym przez księdza, kapelana WP, Bronisława Nowyka (Ostrów 1929, s. 35–36) (drugi wariant tekstu).
Jedna z pierwszych wersji, pochodząca z 1927 r., została udostępniona przez mecenasa Romana Medwicza, który otrzymał ja od pchor. Mariana Sokołowskiego (ppor. z 15 VIII 1930)[1] (trzeci wariant tekstu).
Pieśni i piosenki żołnierza polskiego z okresu pierwszej wojny światowej pozostawiły bogate dziedzictwo. W latach okupacji hitlerowskiej piosenki te stanowiły zarówno dla żołnierza polskiego podziemia, jak i dla współdziałającego z nim społeczeństwa cenne źródło pieśniowych inspiracji. Śpiewali więc partyzanci z Armii Krajowej, Armii Ludowej i Batalionów Chłopskich piosenki z własnymi, aktualnymi tekstami tworzonymi do melodii piosenek z lat 1914–1918[10]. W czasie II wojny światowej wykorzystano melodię Piechoty do wielu nowych piosenek partyzanckich, żołnierskich, powstańczych i jenieckich. Tak właśnie powstała piosenka Niesiemy ofiarę śpiewana w oddziale „Jędrusiów”; w Batalionach Chłopskich popularność zdobyły wersje: Maszerują chłopcy, Na niebie wolności i Nie nosim mundurów, cywilny nasz strój, ta ostatnia drukowana w zbiorku Pieśni oddziałów partyzanckich Zamojszczyzny; w jednostkach 3 Lubelskiej Dyw. Piech. Armii Krajowej ułożono na tę melodię Marsz Trzeciej Dywizji; w Ludowym Wojsku Polskim śpiewano Gdy na wojnę szedłem; w kraju i na Zachodzie znana była piosenka Żadna siła z ziemi nas nie zetrze, poświęcona Brygadzie Strzelców Karpackich. Powstała w Warszawie. Jej tekst podpisany pseudonimem „Śpiewak” (krył się za nim pisarz Jerzy Zagórski) został opublikowany w 1940/1941 r. w konspiracyjnej Antologii poezji współczesnej opracowanej przez „Narcyza Kwiatka”. W 1942 r. przedrukowano tę Antologię w Glasgow w Wielkiej Brytanii; z powstania warszawskiego znamy Marsz robotników Elektrowni, zaś z obozu jeńców Hej, maszerujemy po obozie[2].
Tekst wariantu piątego został nadesłany przez Jana Daleszczyk w ramach konkursu zorganizowanego staraniem Zarządu Głównego Związku Młodzieży Wiejskiej oraz redakcji tygodnika „Nowa Wieś”. Według informatora, pieśń śpiewano w oddziałach „Burza” I batalionu 25 pułku piechoty Ziemi Piotrkowskiej Armii Krajowej, a także podczas różnych uroczystości. Utwór stanowi adaptację pieśni pt. Piechota z 1918 r. Zwrotka 5 pochodzi z Piosenki Jerzego Zagórskiego (1940 r.), zaczynającej się od słów: „Żadna siła z ziemi nas nie zetrze...”[13].
por.: Hławiczka Karol, 75 polskich pieśni marszowych, wyd. 2, Katowice 1935; Nowyk Bronisław, Wojskowy śpiewnik żołnierza polskiego, Ostrów 1929, s. 35–36[1].