Petersburski, Jerzy

Zgłoszenie do artykułu: Petersburski, Jerzy

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE i ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 10 maja 2018 (Dz. U. poz. 1000), w celu wymiany informacji z zakresu polskiej pieśni i piosenki. Wymiana informacji będzie się odbywać zarówno za pośrednictwem niniejszego formularza jak i bezpośrednio, w dalszym toku spraw, redaktora bazy danych, prowadzącego korespondencję z właściwego dla niego adresu mailowego.
Administratorem danych jest Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” z siedzibą w Krakowie przy ulicy Krakusa 7. Wszelkie dokładne informacje o tym jak zbieramy i chronimy Twoje dane uzyskasz od naszego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (iodo@bibliotekapiosenki.pl).
Wszystkim osobom, których dane są przetwarzane, przysługuje prawo do ochrony danych ich dotyczących, do kontroli przetwarzania tych danych oraz do ich uaktualniania, usunięcia jak również do uzyskiwania wszystkich informacji o przysługujących im prawach.

Nazwisko:

Petersburski, Jerzy

Petersburski, George

Pseudonim:

Warrens, Jerzy

Data urodzenia:

20 kwietnia 1895

Miejsce urodzenia:

Warszawa

Data śmierci:

7 października 1979

Miejsce śmierci:

Warszawa

Informacje

Kompozytor, dyrygent, pianista-akompaniator, bandlider. Urodzony jako syn Jakuba i Pauliny z Melodystów. Pochodził z rodziny muzyków – matka i siostra były pianistkami, brat Józef skrzypkiem, drugi brat – Stanisław – pianistą; spokrewniony był ponadto z rodziną Goldów. Muzyki uczył się u matki od czwartego roku życia[2]. Po ukończeniu gimnazjum w rodzinnym mieście[1] rozpoczął studia w Konserwatorium Muzycznym w Warszawie w klasie fortepianu Aleksandra Michałowskiego[3]. Naukę pod jego okiem zakończył w 1916 r. W okresie studenckim debiutował jako akompaniator w teatrze „Miraż”. Pierwsza jego piosenka, Wielka Tedora (do słów Juliana Tuwima), została wykonana przez Marię Strońską w kabarecie „Czarny Kot”. W kabarecie tym w latach 1918–1919 akompaniował m.in. Julii Mechównie (solistce Opery Warszawskiej), Poli Negri i Konradowi Tomowi[2].

Dalszą edukację muzyczną kontynuował w Wiedniu[1], gdzie wyjechał w 1920 r., aby studiować kompozycję, dyrygenturę i fortepian u Artura Schnabla[3]. Tam też powstawały jego pierwsze przeboje[1]. Początkowo zamierzał poświęcić się karierze pianisty-wirtuoza. Kiedy jednak poznał Imre Kalmana, zainteresował się za jego namową komponowaniem muzyki lekkiej. Pierwszym efeftem jego nowej fascynacji był walc angielski pt. W Grinzingu przy winie, który zdobył popularność na tamtejszym rynku muzycznym[2], który skomponował w 1920 r[3].

Po „okresie wiedeńskim” powrócił do Warszawy[1]. Brał udział w wojnie polsko-sowieckiej[2], a po odbyciu służby wojskowej w 1 pułku lotniczym, do której zgłosił się jako ochotnik, podjął ścisłą współpracę z teatrzykiem muzycznym „Miraż” oraz z kabaretem „Perskie Oko”. Już wtedy jego piosenki wybijały się ponad przeciętność[1]. Jerzy Petersburski pracował w okresie międzywojennym jako pianista, kompozytor i aranżer, akompaniował Aleksandrowi Wertyńskiemu, opracowywał piosenki dla gwiazd warszawskich kabaretów i rewii. Powstały wówczas m.in.: Wielka Teodora dla Marii Stańczyk, Ja się boję sama spać lansowana przez Zulę Pogorzelską, a następnie walc Młodym być i więcej nic z filmu Szczęśliwa 13-kaSam mi mówiłeś dla Hanki Ordonówny[3].

W 1926 r. z Arturem Goldem (swoim ciotecznym bratem) założył orkiestrę salonową, która miała w repertuarze muzykę taneczną i jazzową. Występował z nią w teatrzyku Qui Pro Quo, Banda i Morskie Oko, towarzyszył solistom, brał udział w nagraniach płytowych swoich piosenek[3]. Z orkiestrą tą w latach 1926 –1929 dokonywał nagrań płytowych dla Syreny Record[2]. Śpiewali je m.in.: Eugeniusz Bodo, Chór Dana, Jerzy Czaplicki, Mieczysław Fogg, Tola Mankiewiczówna, Tadeusz OlszaLudwik Sempoliński. Komponował także utwory taneczne: walce, fokstroty, tanga. Tańczyły je m.in. Siostry Halama i Pola Negri. W 1929 r. do wystawianej w teatrzyku „Morskie Oko” rewii Warszawa w kwiatach skomponował Tango milonga. Jego pierwszą wykonawczynią była Stanisława Nowicka. Jeszcze w tym samym roku sprzedał ten utwór austriackiej firmie Wiener Boheme Verlag. Pod nowym tytułem Oh! Donna Clara (słowa angielskie – Lohner Beda) tango to zrobiło światową karierę. Znalazło się w repertuarze Ala Jolsona, Henriego Varny, Edith Piaf oraz znanych orkiestr i zespołów, m.in. Joe Lossy, Stanleya Blacka, Annunzia Mantovaniego, New Vaudeville Band[3].

W 1930 r. wyjechał ponownie do Wiednia, gdzie pracował jako pianista oraz kompozytor. W tym okresie wydał w Austrii utwory: Anushka, Sonia, Immer Jung, September RomanzeTańczące klawisze. Pracował także i występował w Davos, Berlinie, Pradze i w Paryżu (gdzie w późniejszym czasie jego piosenkę Nie ja, nie ty z francuskim tytułem Amour disait follie śpiewała Edith Piaf). Po powrocie do Polski w 1932 r. nagrał w „Syrenie Record” serię płyt jako akompaniator Aleksandra Wertyńskiego[2].

W 1936 r. otrzymał Złoty Krzyż Zasługi jako pierwszy polski kompozytor piosenek o światowej sławie. Przed wojną skomponował jeszcze muzykę do:

– operetek Kochanka z ekranu[3] (znana również pod tytułami Kobieta z ekranu lub Dziewczę z ekranu[2]), Robert i Bertrand oraz Kobieta 5212;

– filmów Uwiedziona, Co mój mąż robi w nocy (reż. Michał Waszyński[3], 1934 r[3].), Szczęśliwa trzynastka (reż. Marian Czauski[3], 1938 r[2].), Królowa przedmieścia (reż. Eugeniusz Bodo[3], 1938 r[2].).

W 1939 r. pracował wraz z Arturem Goldem nad przeróbką dramatu muzycznego Eugena d’Alberta Niziny[2]. Do wybuchu II wojny światowej miał w dorobku ponad 250 kompozycji z dziedziny muzyki lekkiej i rozrywkowej[1].

W 1939 r. w stopniu sierżanta został przydzielony do I pułku lotniczego[3]. We wrześniu 1939 r. znalazł się w Białymstoku i należał tam do zespołu Białostockiego Teatru Miniatur. Z teatrem odbył na przełomie 1939 i 1940 r. tournée po miastach białoruskich. Po likwidacji teatru przedostał się do Lwowa. Dołączył tam do orkiestry Henryka WarsaHenryka Golda[2]. W 1940 r. wyjechał do ZSRR. Współpracował tam z solistami Stanisławem Laudanem i Klaudią Szulżenko oraz z orkiestrami estradowymi, m.in. Izaaka Dunajewskiego i Leonida Utiosowa. Komponował dla nich utwory instrumentalne i piosenki[3]. Bardzo znaną w Rosji stała się Błękitna chusteczka ze słowami M. Makismowa, pt. Sinyj płatoczek (nazwisko Petersburskiego było w Rosji znane już w latach trzydziestych, kiedy wielką popularność zdobyła tam Ta ostatnia niedziela, wykonywana i nagrywana przez sowieckich piosenkarzy).

W kwietniu 1942 r. orkiestra, do której należał, została przyłączona do tzw. Czołówki (teatru) 2 Korpusu. Po ewakuacji 2 Korpusu z Rosji, Petersburski przebywał początkowo w Teheranie, następnie przez Jordanię dotarł do Palestyny. Występował tam jako pianista w teatrze „Ohel” w Tel Awiwie. Odbył później cały szlak bojowy 2 Korpusu generała Władysława Andersa, pracując w teatrach wojskowych. Należał w Iraku do reprezentacyjnego tria z Henrykiem GoldemFredem Melodystem, prowadził audycje radiowe dla żołnierzy w radiu w Kairze (lata 1942–1943). Dla teatru wojskowego skomponował muzykę do około 30 programów (w okresie do listopada 1946 r. włącznie)[2].

Po demobilizacji wyjechał w 1947 r. do Brazylii. Koncertował tam przez dwa lata w duecie fortepianowym z Alfredem Schützem. Napisana wówczas piosenka Cafeterio odniosła duży sukces. Od 1949 r. mieszkał w Argentynie. Komponował piosenki, aranżował i nagrywał je dla wytwórni płytowych, pisał wspólnie ze słynnym kompozytorem tang – Astorem Piazzolą, współpracował z rozgłośnią radiową El Mondo w Buenos Aires; jej sygnałem wywoławczym stał się ośmiotaktowy motyw popularnej piosenki brazylijskiej jego autorstwa Wszystkie drogi prowadzą do Buenos Aires (do słów Mario Batistelli’ego). Prowadził wspólnie z Kazimierzem Krukowskim teatr „El National” i wystawiał musicale, np. Blue Sky Milonga. Jego piosenki napisane przed II wojną światową cieszyły się w Argentynie dużą popularnością (np. Ostatnia niedziela)[2], [3].

Po śmierci w trzęsieniu ziemi w 1967 r. swej pierwszej żony, Marii z Minkowskich, przeniósł się do Wenezueli. Dla uczczenia jej pamięci skomponował utwór Płaczące pianino[2]. Jerzy Petersburski zamieszkał w 1967 r. u córki w Caracas[3].

W 1968 r. wrócił do Polski. Ponownie zaczął komponować, pisał piosenki m.in. dla Sylwii Klejdysz (prywatnie żona Petersburskiego[3]) i Adama Zwierza; przygotował również płytę długogrającą pt. Jerzy Petersburski – niezapomniane przeboje, wydaną przez Muzę[2]. Jego karierze poświęcone jest hasło w telewizyjnej wersji „Leksykonu Polskiej Muzyki Rozrywkowej” (odcinek 82) i program Oh! Donna Clara – wspomnienie o Jerzym Petersburskim (reż. Ryszard Wolański)[3].

Bibliografia