Nazwisko: |
Wertyński, Aleksander |
Właściwie: |
Vertinskij, Aleksandr Nikolaevič |
Data urodzenia: |
21 marca 1899 |
Miejsce urodzenia: |
Kijów |
Data śmierci: |
21 maja 1957 |
Miejsce śmierci: |
Leningrad |
Pieśniarz, kompozytor, autor tekstów. W okresie nauki w gimnazjum debiutował jako poeta w prasie kijowskiej. Był wówczas także statystą i aktorem w Teatrze Dramatycznym im. Sołowcowa. Po wybuchu I wojny światowej zaciągnął się ochotniczo do służby medycznej w pociągu sanitarnym. Został ranny i zdemobilizowany. W 1915 r. powrócił do Kijowa i zaczął tam występować jako pieśniarz w Teatrze Miniatur. Wielki sukces przyniosły mu gościnne występy w Moskwie. Stworzył wówczas typ oryginalnej postaci scenicznej – śpiewającego pierrota. Od 1916 r. występował na bardzo wielu scenach rosyjskich, zdobywając coraz większy rozgłos. Dalszej karierze przeszkodziła rewolucja 1917 r.
W 1919 r. opuścił Rosję i udał się na emigrację. Początkowo zatrzymał się w Konstantynopolu, następnie wyjechał do Rumunii, a stamtąd do Niemiec i Francji. W latach dwudziestych mieszkał i występował w Polsce, był ulubionym pieśniarzem marszałka Józefa Piłsudskiego, nagrał prawie cały swój repertuar na płytach „Syreny Record” i „Columbii” (dla etykiet płyt „Syreny” z jego nagraniami zarezerwowano specjalnie kolor bordo). W 1934 r. udał się na tournée do Stanów Zjednoczonych, skąd w 1935 r. wyjechał do Chin i osiadł na stałe w Szang-haju. Występował tam na koncertach, w kabaretach, teatrach i na estradzie. Był także związany z kinem – w latach dwudziestych występował w filmach rosyjskich.
W 1943 r. wrócił do Rosji i zaczął tu występy, odnosząc – mimo wojny – ogromne sukcesy (w Moskwie, Leningradzie, na Uralu i Syberii). Po wojnie zagrał w kilku filmach: Spisek bankrutów, Skandberg, Królowa balu. Pozostawił wspomnieniowe książki: Podróże z pieśnią wydane w 1961 r.; Dorogoj dlinnuju opublikowane w 1990 r. W Polsce ukazały się także przekłady jego poezji, m.in. w 1937 r. wydano Pieśni i wiersze[1].