Tytuł: |
Zielona WRONa |
|
Zielona wrona |
Autor słów: |
|
Klich, Bogdan[5] |
|
Melodia: |
ludowa[2] |
piosenki Teraz jest wojna[3] |
|
Data powstania: |
4 lutego 1982 |
Miejsce powstania: |
Areszt Śledczy nr 018 w Załężu k. Rzeszowa |
Pierwsze trzy zwrotki napisał Jacek Baluch oraz Krzysztof Bryniarski w celi 204[3]. „Premiera” piosenki, czyli wykonanie w czasie wieczornych śpiewów protestacyjnych, odbyła się w dzień jej powstania, czyli 4 lutego. Dwie kolejne strofy powstały tego samego dnia jako „ciąg dalszy” pierwowzoru; autorem jednej z nich jest Bogdan Klich, drugiej ktoś z internowanych. Utwór szybko stał się popularny wśród związkowców, którzy dopisywali kolejne strofy oraz wprowadzali zmiany do oryginału. Przeróbki posiadały przeróżny charakter, a także poziom merytoryczny i stylistyczny. Wielokrotnie odbiegały one od fachowo opracowanego trzyzwrotkowego wzoru. Tak o wspomnianych modyfikacjach wypowiedział się Jacek Baluch, z wykształcenia filolog:
W piosence ludowej najpierw jest zjawisko przyrody, potem wkraczają ludzie, więc najpierw „szczekają gdzieś psy”, a potem „ekstrema już śpi” i „kończy się wolna sobota” (wywalczona przez „Solidarność”), i wtedy właśnie „wyrusza”, „rżną” i do drzwi „łomota” – wszystko w czasie teraźniejszym! A potem: „kto nie dał (czas przeszły) drapaka, kto nie chce (czas teraźniejszy) zakrakać (np. podpisać lojalki), ten będzie (czas przyszły) internowany”.
Najczęściej cytowana wersja „Wrony” pochodzi z Łupkowa, dokąd przeniesiono później internowanych Małopolski z Załęża i tam po raz pierwszy Zieloną wronę nagrano z akompaniamentem gitarowym. Autorski tekst utworu (trzy pierwszy zwrotki – wariant nr 3) został wydrukowany po raz pierwszy w „Miesięczniku Małopolskim” w wydanym anonimowo przez Jacka Balucha „Kalendarium” obozu internowanych w Załężu. Do autorstwa słów Jacek Baluch oraz Krzysztof Bryniarski przyznali się „oficjalnie” w 1990 r. na łamach „Gazety Wyborczej”, w czasie, gdy pierwszy z nich piastował stanowisko ambasadora w Pradze[5].
Tytułowa WRONa to określenie stosowane w czasie stanu wojennego dla Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. Była to pozakonstytucyjna, wojskowo-polityczna instytucja niezależna od władz państwowych. Powołana została 12 grudnia 1981 r., po czym ogłosiła stan wojenny w kraju. Do 1983 r. pełniła funkcję koordynatora działań administracyjnych oraz wojskowych w Polsce. Opozycjoniści i działacze solidarnościowi od początku istnienia WRON nie akceptowali jej decyzji. W ogólnej świadomości narodziły się hasła antypartyjne, które pojawiały się na murach, sztandarach i w prasie podziemnej. Formą oporu były także piosenki wykonywane w więzieniach, w obozach internowania, w kościołach i na manifestacjach. Niektóre poważne, pełne patosu oraz pietyzmu, inne żartobliwe, dowcipne, wypełnione rubaszną wesołością. Zbiorowy śpiew podtrzymywał społeczeństwo na duchu. W obozach dla internowanych pisano setki patriotycznych tekstów, o aktualnej treści politycznej. Do muzycznej interpretacji słów wykorzystywano znane melodie pieśni. Ich nadrzędną funkcją było dodawanie siły internowanym i budzenie wściekłości władzy[4].
1. |
Śpiewnik ekstremisty, czyli Zakazane piosenki, Kraków, „Quarter – II”, 1986-01, s. 4. |
2. |
Bożyk Jerzy Michał, Boroń Piotr, Śpiewnik pieśni patriotycznej, wyd. 10, Kraków, Ośrodek Edukacji Obywatelskiej, 2007, s. 44. |
3. |
https://web.archive.org/web/20081011211106/http:/www.rmf.fm/fakty/?id=110056 |
4. |
https://web.archive.org/web/20080229011339/http:/www.internowani.xg.pl/index.php?type=article&aid=319 |
5. |