W czas nowego odrodzenia,
C.k. (ko-)mendy(1) odnowienia
Usłużnie wszyscy się cieszą –
Ci, co być grzecznymi spieszą.
Haller(2), brygadier – na przodzie,
Memoriał schował w komodzie,
Nabrał zdania dziś nowego,
Zaraz powie... coś innego.
Januszajtis(3) jakiś rzewny,
Bo swych ludzi nie jest pewny,
Szeptyckiemu(4) nie hołdują:
„Vivat sequens”(5) poszeptują!
Liczni nowo mianowani
I ci udekorowani,
Majory, podpułkowniki
Kolędują jak słowiki.
Rylski(6) – patrzcie co wyrabia!
I Żymirski(7) też, margrabia...
Jeszcze inny krzyknie czasem,
Eydziatowicz(8) gruchnie basem.
Lenartowski(9) – oficerem,
Jak do twarzy mu z orderem!
Jakubowski lśni weselem
Z zasług „przed nieprzyjacielem”.
Lecz Sikorski(10) z beniaminkiem
Siadł cichutko za kominkiem.
Och, nie trwóżcie się oń, pany,
On gdzieś asekurowany...
Żołnierz patrzy: wina czyja,
Że wciąż trwa ta sama chryja?
Co z jego trudu gotowe,
Biorą „sfery legionowe”.
Czeka jednak i się śmieje,
Ni go ziębi to, ni grzeje.
Skończy się ta maskaradka,
Tylko nam potrzeba „Dziadka”(11).[1]
(1) c.k.-mendy – pogardliwe określenie cesarsko-królewskiej Komendy Leg. Pol., powszechnie używane przez legionistów oraz Komendanta. W liście do Michała Sokolnickiego z 14 listopada 1914 r. J. Piłsudski pisał: „...nie sprzedam się ‘mendzie’ ani innym wszom i nie przestraszę się żadnych konkurencyjnych sklepików z honorami i innymi błyskotkami...” (J. Piłsudski, Korespondencja 1914–1917, Londyn 1984, s. 115)
(2) Józef Haller de Hallenburg (1873–1960) – oficer armii austriackiej (1895–1912), współzałożyciel skautingu i Drużyn Polowych Sokoła we Lwowie, organizator Legionu Wschodniego, dowódca batalionu 3 pp, następnie dowódca 3 pp (listopad 1914–kwiecień 1915), od maja 1916 r. dowódca II Brygady Leg.Pol. Na wieść o traktacie brzeskim przeszedł pod Rarańczą przez front i połączył się z II Korpusem Polskim na Wschodzie. Od marca 1918 r. dowódca II Korpusu, po bitwie kaniowskiej przez Kijów i Moskwę dostał się do Francji, gdzie stanął na czele Armii Polskiej (4 października 1918).
(3) Marian Józef Januszajtis „Żegota” (1889–1973) – gen. dyw. WP, przywódca Zarzewia, komendant Armii Polskiej, od sierpnia 1914 r. w Legionach, dowódca batalionu, a następnie 2 pp (październik 1914–15 listopada 1916), w okresie wrzesień 1916–marzec 1917 r. dowódca I Brygady, szef sztabu Inspektoratu Wyszkolenia Polskiej Siły Zbrojnej, od listopada 1918 r. w WP, współorganizator zamachu skierowanego przeciw Józefowi Piłsudskiemu (4–5 stycznia 1919)
(4) Stanisław Szeptycki (1867–1950) – płk austriacki, w latach 1914–1915 szef sztabu II Korpusu, od czerwca do listopada 1916 dowódca III Brygady Leg. Pol., do 12 kwietnia 1917 dowódca Legionów Polskich, gen. gubernator okupacji austriackiej Królestwa w Lublinie, po pokoju brzeskim podał się do dymisji.
(5) Vivat sequens! (łac.) niech żyje kolejny (następny).
(6) Witold Ścibor-Rylski (1871–przed 1962) – przed wybuchem wojny naczelnik „Sokoła”, dowódca V batalionu I Brygady, później dowódca 6 pp Leg. Pol.
(7) Michał Żymierski (ur. 1890) – od 1909 r. w ruchu niepodległościowym, organizator Polskich Drużyn Strzeleckich, mjr 1 pp Leg. Pol., ranny pod Laskami (23 października 1914), dowódca 3 pp, później 2 pp II Brygady, szef sztabu II Korpusu Polskiego na Wschodzie, działacz POW w Rosji; od 1918 do 1927 w WP. Margrabia – aluzja do zmiany nazwiska.
(8) Ludwik Eydziatowicz (zm. 1918) – pracownik DW NKN, łącznik NKN z Komendą Legionów, oficer kancelaryjny, pracownik Krajowego Inspektoratu Zaciągu; odebrał sobie życie w czasie przesilenia w Legionach, pogrzeb odbył się 22 lutego 1918 r.
(9) Henryk Lewartowski (1882–1942) – oficer I Brygady Leg. Pol., referent prasowy przy Komendzie Legionów, zajmował się m.in. cenzurowaniem prasy legionowej, uległy w stosunku do władz austriackich; autor Święta na Polesiu (191?), współautor Szlakiem bojowym legionów (1915).
(10) Władysław Sikorski (1881–1943) inż., gen. broni, współorganizator ZWC i ZS, oficer rez. armii austriackiej, szef Departamentu Wojskowego NKN (sierpień 1914–wrzesień 1916), we wrześniu 1916 r. dowódca 3 pp, szef Krajowego Zaciągu Polskiej Siły Zbrojnej, dowódca obozu ćwiczebnego PSZ w Zambrowie, do lutego 1918 r. komendant Ośrodka Uzupełnień Polskiego Korpusu Posiłkowego w Bolechowie, po Rarańczy internowany w obozie Dulfalva na Węgrzech.
(11) „Dziadek” – popularne wśród legionistów określenie Komendanta Józefa Piłsudskiego.
