Tytuł: |
Król i krakowianka |
|
Krakowianka, król i kat |
Klasyfikacja: |
pieśń ludowa |
Pieśń narodziła się na Mazowszu. Scena z katem, spotykana także w niektórych wersjach pieśni o burmistrzance, nawiązuje do prawdziwej zasady, która obowiązywała w przeszłości – kat mógł wybawić od śmierci dziewczynę, jeśli zobowiązał się z nią ożenić. Młode kobiety również posiadały możność ocalenia skazańców, jeżeli oświadczały gotowość do ich natychmiastowego poślubienia. Zwyczaj ten ukazał Sienkiewicz w „Krzyżakach”, przedstawiając Danusię, która ratuje Zbyszka. Reguła ta narodziła się w zachodniej Europie i przywędrowała do Polski zadomowiając się u nas do końca XVIII wieku. Stamtąd wywodzi się najprawdopodobniej motyw pieśni o królu, krakowiance i kacie. W Niemczech znana jest piękna pieśń o Agnieszce Bernauer, żonie Alberta bawarskiego, która skazana na ścięcie przez teścia, odrzuca dumnie propozycję małżeńską. Podobne sceny spotykamy w utworach włoskich, francuskich oraz węgierskich.
Polska wersja pieśni pochodzi z późniejszego okresu. Wyraźnie widać obce wpływy np.: sytuacje społeczne postaci król i krakowianka są nieokreślone w rodzimych dziełach, a pojawiający się aniołowie oraz gloryfikacja męczennicy to również obce i niespotykane motywy[1].
1. |
Bystroń, Jan Stanisław, Polska pieśń ludowa: wybór, Chicago, Rada Polonii Amerykańskiej, 1945, s. 32–34. |
2. |
Gloger Zygmunt, Noskowski Zygmunt, Pieśni ludu, Kraków, Gloger, Zygmunt, 1892, s. 200. |
3. |
Adrjański Zbigniew, Złota księga pieśni polskich: pieśni, gawędy, opowieści, Warszawa, Bellona, 1994, s. 174. |
