Śpiewka z Karpat 2 i 3 pułku

Zgłoszenie do artykułu: Śpiewka z Karpat 2 i 3 pułku

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE i ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 10 maja 2018 (Dz. U. poz. 1000), w celu wymiany informacji z zakresu polskiej pieśni i piosenki. Wymiana informacji będzie się odbywać zarówno za pośrednictwem niniejszego formularza jak i bezpośrednio, w dalszym toku spraw, redaktora bazy danych, prowadzącego korespondencję z właściwego dla niego adresu mailowego.
Administratorem danych jest Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” z siedzibą w Krakowie przy ulicy Krakusa 7. Wszelkie dokładne informacje o tym jak zbieramy i chronimy Twoje dane uzyskasz od naszego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (iodo@bibliotekapiosenki.pl).
Wszystkim osobom, których dane są przetwarzane, przysługuje prawo do ochrony danych ich dotyczących, do kontroli przetwarzania tych danych oraz do ich uaktualniania, usunięcia jak również do uzyskiwania wszystkich informacji o przysługujących im prawach.

Tytuł:

Śpiewka z Karpat 2 i 3 pułku

Bośmy żołnierze jako psy

Bitwa mołotkowska

Oficerowie polscy

Klasyfikacja:

pieśń legionowa

Autor słów:

nieznany

Melodia:

kolędy niemieckiej O Tannenbaum

Data powstania:

1914

Informacje

Powyższy, najpełniejszy tekst piosenki został opublikowany dopiero w piątym wydaniu śpiewnika Zbyszka Mroczka w Krakowie w 1919 r. We wszystkich wcześniejszych źródłach utwór pojawiał się zawsze w wersjach ocenzurowanych (lub był całkowicie skonfiskowany). Zawdzięczał to przede wszystkim swojej dosadności w odzwierciedlaniu nastrojów panujących w II Brygadzie po bitwie pod Mołotkowem. Duże straty poniesione w tej bitwie, w połączeniu z błędami Komendy Legionów w dowodzeniu podczas walki, mocno nadszarpnęły morale oddziałów legionowych. Dowódca kompanii 3 pp por. Józef Zając tak wspominał po latach: „...gorsze było to, porażka poderwała na jakiś czas wiarę we własne siły, z drugiej strony przyczyniła się do wykruszenia z szeregów elementu oficerskiego i żołnierskiego mniej odpornego na wzruszenia pola bitwy”. (Dwie wojny, Londyn 1964, t. 1, s. 14).

Autorzy dzieła Szlakiem bojowym Legionów pisali, że jest „to zjadliwy paszkwil, który – rzecz prosta – rozszedł się nadzwyczaj szybko i szeroko, jakkolwiek zawiera twierdzenia krzywdzące wielu” (s. 231). Jednocześnie przyznawali, że obok „niesprawiedliwej i płytko zastosowanej satyry” w piosence przebija „cała udręka, którą Legiony przeszły w Karpatach” (s. 232).

Bogusław Szul natomiast zauważył sentencjonalnie, że utwór powstał w czasach, „gdy to, co słabsze, odpadło”. Przyznawał wierszowi duża wartość („wiele prawdy, choć gorzkiej”) oraz podawał, że piosenka była „chętnie śpiewana przez żołnierzy i tych z oficerów, którzy sami nie drżeli za kopkami siana ze strachu, tylko mknęli do ataku ze strzelcami” (Bogusław Szul, s. 22).

Z wersji zamieszczonej przez Szula pochodzi jeszcze jedna zwrotka:

Bo brak mu rumu – smutny czas,

Moskali ataki wszczyna,

Zwycięstwo nasze piorun trzasł

I odwrót się zaczyna[1].

Pieśń powstała po bitwie mołotkowskiej. Wiersz ma bardzo dużą wartość, gdyż zawiera wiele gorzkiej prawdy i maluje relacje w niektórych oddziałach z czasów, gdy oficer i żołnierz legionów nie mieli czasu zżyć się ze sobą i stać przyjaciółmi. Była bardzo chętnie śpiewana przez nich[2].

por.: „Wiedeński Kurier Polski”, 1915, nr 171 z 24 IV, s. 3; Lewartowski Henryk, Pochmarski Bolesław, Teslar Józef Andrzej (opr.), Szlakiem bojowym Legionów. Krótki zarys organizacyi i dziejów 2 Brygady Legionów Polskich w Karpatach, Galicyi i na Bukowinie, Lwów 1915, s. 231–232 (pt. Oficerowie polscy, Bitwa mołotkowska)[1].

Bibliografia