Tytuł: |
Przebojem iść |
|
Na znojną walkę |
|
Hymn Wileńsko-Nowogródzki oddziałów Armii Krajowej |
Autor słów: |
|
Autor muzyki: |
Grodziewicz, Franciszek[1] |
Melodia: |
utworu To śpiewa noc[1], [3] |
Data powstania: |
1943 |
Ta bojowa piosenka jednego z plutonów III Wileńskiej Zmotoryzowanej Brygady Armii Krajowej, którą dowodził por. „Szczerbiec” – Gracjan Frug, narodziła się we wrześniu 1943 r. na partyzanckim biwaku w okolicy wsi Szarkiszki i Majrańce. Autor napisał słowa do melodii przedwojennego szlagieru pt. To_spiewa_noc_(sl_Belski_Stanislaw), zmodyfikowanej przez „Bosego” – Franciszka Grodziewicza. Pierwotnie nosiła tytuł Przebojem iść. Ale w toku wędrówki „po leśnych ostępach”, wraz ze zmianami wprowadzanymi do tekstu, zmieniano również tytuł. Najczęściej znano ją pt. Na znojną walkę. Rozprzestrzeniła się bardzo szybko. Śpiewano ją nie tylko u „Szczerbca”. Dotarła w Lubelskie, na Podlasie i Kielecczyznę. W poszczególnych wersjach nie występują zbyt wielkie różnice. Pozmieniane są jedynie pojedyncze słowa, a najczęściej początek pieśni, który brzmi: „Na zbrojną walkę, krwawy bój z Niemcami...”[1].
Pieśń została spisana w czasie uroczystości Zgrupowania Nalibockiego (Nowogródzkiego) AK w kościele Św. Stanisława Kostki w Warszawie 17 listopada 1991 r[3].
Drugi wariant tekstu został nadesłany przez Marię Milewską w ramach konkursu zorganizowanego staraniem Zarządu Głównego Związku Młodzieży Wiejskiej oraz redakcji tygodnika „Nowa Wieś”. Piosenkę zasłyszała od starszych ludzi. Trzecią wersję słów przekazał Józef Czartecki. Utwór był śpiewany przez partyzantów w okolicach Wilna i Niemenczyna, gdzie przebywał uczestnik konkursu podczas okupacji.
Melodia jest spokrewniona wariantowo z melodią pieśni W sierpniowy żar[2].
1. |
Szewera Tadeusz, Straszyński Olgierd, Niech wiatr ją poniesie: antologia pieśni z lat 1939–1945, wyd. 2 poszerzone, Łódź, Wydawnictwo Łódzkie, 1975, s. 380, 381, 480. |
2. |
Świrko Stanisław, Z pieśnią i karabinem: pieśni partyzanckie i okupacyjne z lat 1939–1945: wybór materiałów z konkursu ZMW i „Nowej Wsi”, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1971, s. 415–417, 555. |
3. |
Łochowski Leon, Korniewski Wiesław, ...pieśń ujdzie cało...: śpiewnik.. T. 1, Warszawa, Oddział Kultury Departamentu Wychowania Wojska Polskiego, 1992, s. 279, 280. |