Nazwisko: |
Komeda, Krzysztof |
Właściwie: |
Trzciński, Krzysztof |
Data urodzenia: |
27 kwietnia 1931 |
Miejsce urodzenia: |
Poznań |
Data śmierci: |
23 kwietnia 1969 |
Miejsce śmierci: |
Warszawa |
Pianista jazzowy, kompozytor i aranżer, jeden z najwybitniejszych muzyków jazzowych i kompozytorów muzyki filmowej lat 60-tych Absolwent Akademii Muzycznej w Poznaniu, lekarz laryngolog. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w siódmym roku życia. Kontynuował ją w czasach licealnych i podczas studiów medycznych. Grał na fortepianie w szkolnych i studenckich zespołach rozrywkowych i jazzowych, m.in. w zespole Karioka i Dixieland Band Jerzego Grzewińskiego. Jazzem nowoczesnym zainteresował się w 1950 r.
W latach 1952–1954 współpracował z zespołem Melomani. W 1956 r. utworzył Sekstet Krzysztofa Komedy. Zespół zadebiutował podczas otwarcia OTV w Poznaniu. Wystąpił na I i II Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym w Sopocie. W 1956 r. grał na tym festiwalu w składzie: Krzysztof Komeda – pf., lider, Jerzy Milian – vib., Stanisław Pludra – ten. sxf., Józef Stolarz – cb., Jan Wróblewski – bar. sxf., Jan Zylber – dr., a w 1957 r. ze Zdzisławem Brzeszczyńskim – tbn., zamiast Stanisława Pludry. Po raz pierwszy za granicą wystąpił na VI Międzynarodowym Festiwalu Młodzieży w Moskwie (ZSRR).
W styczniu 1958 r. Krzysztof Komeda został pianistą zespołu Jazz Believers, z którym wziął udział w pierwszym koncercie jazzowym w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Wówczas zadebiutował także jako kompozytor muzyki do filmów Dwaj ludzie z szafą i Rozmowy o jazzie.
Od 1958 r. prowadził własne Trio o często zmieniającym się składzie. W zespole grali: Jan Byrczek, Roman Dyląg, Adam Skorupka – cb.; Tadeusz Federowski, Adam Jędrzejowski, Andrzej „Fats” Zieliński, Jan Zylber oraz Szwed Rune Carlsson – dr. Prowadził równocześnie Kwintet (Czesław Bartkowski – dr., Krzysztof Komeda – pf., lider, Tomasz Stańko – tr., Maciej Suzin lub Janusz Kozłowski – cb., Michał Urbaniak – sopr. sxf., ten. sxf.) i Kwartet (Rune Carlsson – dr., Krzysztof Komeda – pf., lider, Tomasz Stańko – tr., T. Wójcik lub Roman Dyląg – cb.). W 1961 r., jako pianista i kompozytor, współpracował z warszawskim kabaretem Tingel-Tangel.
Jest laureatem:
– Złotego Helikonu, nagrody krakowskiego Jazz Klubu;
– w ankietach czytelników miesięcznika „Jazz” zdobył tytuł jazzmana roku 1962 i pianisty roku 1964.
Brał udział w Międzynarodowym Festiwalu Jazzowym Jazz Jamboree w Warszawie w latach 1958–1967. Koncertował w kraju i za granicą, m.in. w Szwajcarii, Szwecji, Danii, Norwegii, NRD, RFN, Czechosłowacji i Jugosławii. Wystąpił w filmie Jazz Camping ’59 (reż. B. Rybczyński), Rozmowy o jazzie i Jazz aus Polen (reż. J. Majewski), zrealizowanym w 1965 r. na zamówienie zachodnioniemieckiego krytyka jazzowego Joachima Berendta.
Dokonał licznych nagrań radiowych i płytowych w kraju i za granicą. Nagrywał z własnymi zespołami i z muzykami zagranicznymi, m.in. z Eje Thelinem – tbn., Berntem Rosengrenem – ten. sxf., Günterem Lenzem – cb., Alanem Botschinskym – tr. Jest kompozytorem musicalu pt. Wygnanie z raju (współaut. Jerzy Abratowski, libr. Krzysztof Boruń, Andrzej Tylczyński); muzyki filmowej i baletowej; muzycznych ilustracji teatralnych; utworów instrumentalnych i wokalnych; tematów jazzowych; piosenek.
W styczniu 1968 r. wyjechał do USA, gdzie rozpoczął pracę nad muzyką do filmu Rosemary’s Baby. Napisał tam również muzykę do filmu The Riot. W grudniu 1968 r. uległ ciężkiemu wypadkowi. Mimo operacji w szpitalu w Los Angeles nie odzyskał przytomności. Do Warszawy został przewieziony 18 kwietnia 1969 r. Po jego śmierci klub „Medyk”, a następnie klub „Hybrydy” organizowały cykliczne, poświęcone jego twórczości koncerty Muzyka pozostała. Przyznawano podczas nich stypendia i nagrody jego imienia. W 20-tą rocznicę śmierci kompozytora odbył się w Warszawie wspomnieniowy koncert Komeda żywy z udziałem czołowych polskich muzyków jazzowych oraz gości specjalnych z zagranicy. Towarzyszyła mu sesja naukowa poświęcona twórczości Krzysztofa Komedy oraz pokaz filmów z jego muzyką.
Życie i twórczość kompozytora stały się tematem prac naukowych Krzysztof Komeda – kompozytor muzyki filmowej Krzysztofa Bukowskiego i Muzyka Krzysztofa Komedy Ewy Bigus, książek Czas Komedy Dionizego Piątkowskiego, Komeda – księżycowy chłopiec Emilii Batury (z CD Komeda – księżycowy chłopiec z fragmentami spektaklu muzycznego dedykowanego Komedzie w 70-tą rocznicę urodzin), Komeda, Zośka i inni autorstwa żony kompozytora, Komeda prof. Marka Hendrykowskiego, filmoznawcy i miłośnika jazzu (pierwsza tak obszerna pozycja dokumentująca jego twórczość i muzyczne związki z filmem. Portret psychologiczny Krzysztofa Komedy uzupełnia kompletna jego filmografia, dyskografia i bibliografia oraz CD Komeda gra standardy, zawierający niepublikowane dotąd nagrania dokonane w Rozgłośni Polskiego Radia w Poznaniu w latach 1956–1957) oraz wielu audycji radiowych, programów telewizyjnych i filmów, m.in. We Are All Demones (reż. H. Carlsen), Komeda (reż. Krzysztof Riege), Wspomnienie o Krzysztofie Komedzie – Muzyka pozostała (reż. Krzysztof Bukowski), Czas Komedy (reż. Robert Karczmarek, Mariusz Kalinowski) i hasło w telewizyjnej wersji Leksykonu Polskiej Muzyki Rozrywkowej (odcinek 43 w reżyserii Ryszarda Wolańskiego). Znaczek z jego podobizną, wydany przez Pocztę Polską w 1994 r., zainaugurował serię Polscy muzycy jazzowi[1].