Nazwisko: |
Mankiewiczówna, Tola |
Oleksy, Teodora |
|
Właściwie: |
Raabe, Teodora |
Data urodzenia: |
8 maja 1900 |
Miejsce urodzenia: |
Bronowo koło Łomży |
Data śmierci: |
27 października 1985 |
Miejsce śmierci: |
Warszawa |
Piosenkarka i aktorka, także autorka tekstów piosenek[1]. Ukończyła klasę fortepianu w Konserwatorium Warszawskim, następnie przez trzy lata studiowała śpiew operowy w Mediolanie. Po powrocie do kraju kontynuowała naukę u Janiny Korolewicz-Waydowej oraz u Zofii Kryńskiej[2].
Debiutowała w 1921 r. na scenie Opery Krakowskiej[1]. Od 1922 do 1931 r. była zaangażowana w Operze Warszawskiej, śpiewała partie sopranowo-liryczne w takich operach, jak: Carmen Gorges’a Bizeta (rola Micaeli), Goplanie Władysława Żeleńskiego (w roli Aliny), Jasiu i Małgosi Engelberta Humperdincka (Małgosia), Hrabinie Stanisława Moniuszki (Bronia), Faust Charles’a Gounoda. W tym czasie występowała gościnnie w operetce w teatrze „Nowości” a także w Operze Poznańskiej. W 1929 r. brała udział w nagraniu Halki dla „Syreny Record” (uczestniczyła w partiach chóralnych). Po odejściu z opery przeniosła się na stałe do operetki, a potem rewii i filmu.
8 grudnia 1931 r. wystąpiła w operetce Oscara Strausa Czar walca. Recenzent „Kuriera Warszawskiego”, Tadeusz Kończyc, napisał wówczas: „Tola Mankiewiczówna to sui generis rewelacja, ujmujący wdzięk, humor, temperament, ładny śpiew i gra z umiarem artystycznym. Zdobyła szturmem serce publiczności i musiała wszystkie numery bisować”.
16 kwietnia 1932 r. wystąpiła po raz pierwszy w rewii, w programie Listek figowy w teatrze „Morskie Oko”. Zdobyła duże powodzenie i zwróciła na siebie uwagę producentów filmowych. We wspomnianym programie grała 116 razy. Kolejną rewią z jej udziałem był Przebój Warszawy (premiera 20 września 1932 r.). W „Morskim Oku” śpiewała jeszcze w wystawionej przez Leona Schillera operetce Boccacio, granej od 3 maja 1933 r.
Kiedy w sali dawnego teatru „Rex” otwarto „Wielką Operetkę”, Mankiewiczówna występowała w niej w Balu w Savoy’u Paula Abrahama i operetce Ralpha Benatzky’ego Pod białym koniem. Po upadku „Wielkiej Operetki” zorganizowano tam teatr „Wielka Rewia”, w którym dalej występowała i do końca 1934 r. zagrała w siedmiu rewiach.
W 1935 r. brała udział w słynnym widowisku Gwiazdy areny, wystawionym w cyrku przy ul. Ordynackiej. Śpiewała ponadto w teatrze „Cyganeria” i w „Hollywood”[2].
Partnerowali jej na scenie i ekranie: Eugeniusz Bodo, Loda Halama, Kazimierz Krukowski, Ludwik Sempoliński, Mira Zimińska i Aleksander Żabczyński[1].
Rok 1936 rozpoczęła występami w komedii muzycznej Benatzky’ego Całus i nic więcej. Z przedstawieniem tym wyjechała do Łodzi i wystąpiła w teatrze letnim „Bagatela”. W tym samym roku odbyła gościnne występy w Niemczech[2]. Z wielkim powodzeniem śpiewała w teatrach operowych Berlina i Hamburga[1].
W 1937 r., po powrocie do kraju, kontynuowała występy w „Wielkiej Rewii” (w przedstawieniach operetkowych). Jednocześnie rozpoczęła współpracę z „Cyrulikiem Warszawskim”. Występowała również za granicą. Dokonała nagrań dla „Columbii” i „Syreny Record”, zaś w 1938 r. nagrała płyty w czechosłowackiej wytwórni „Esta”.
W latach trzydziestych odnosiła wielkie sukcesy dzięki rolom w polskich filmach muzycznych. Do najważniejszych należą: debiutanckie 10 procent dla mnie (1932 r.), następnie Śluby ułańskie (1934 r.), Manewry miłosne (1935 r.), Pani minister tańczy (1937 r.) i Co mój mąż robi w nocy (1937 r.)[2].
W 1938 r. wraz z Egeniuszem Bodo zwyciężyła w plebiscycie gazety „Nowy Wiek” z Detroit na najpopularniejszą parę aktorów[1].
Po wybuchu II wojny światowej znalazła się w Białymstoku, gdzie występowała w Teatrze Polskim prowadzonym przez Aleksandra Węgierkę. Podczas okupacji hitlerowskiej, w latach 1941–1944, pracowała i występowała w kawiarniach warszawskich: „U Aktorek”, Yacht Klubie, cukierni Loursa, „Mon Café”, „Albatrosie”, „Ziemiańskiej”. Brała udział w koncertach urządzanych przez Radę Główną Opiekuńczą.
Po wojnie jeździła po kraju z recitalami, występowała początkowo w kabarecie „Kukułka”, długi okres w Teatrze Nowym. Wielokrotnie uczestniczyła w tournée wśród środowisk polonijnych w Anglii i we Francji. Po wycofaniu się z życia artystycznego pracowała jako urzędniczka w różnych instytucjach[2].
O jej karierze opowiada program TV Życie i legenda – Tola Mankiewiczówna oraz hasło w telewizyjnej wersji „Leksykonu Polskiej Muzyki Rozrywkowej” odc. 69 (reż. Ryszard Wolański)[1].