Nazwisko: |
Przybora, Jeremi |
Data urodzenia: |
12 grudnia 1915 |
Miejsce urodzenia: |
Warszawa |
Data śmierci: |
4 marca 2004 |
Miejsce śmierci: |
Warszawa |
Literat, dramaturg i reżyser, także aktor i kompozytor. Studiował w Akademii Nauk Politycznych, w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie oraz na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego.
W 1937 r. wygrał konkurs na spikera radiowego. Do 1939 r. pracował w Polskim Radiu w Warszawie, w latach 1945–1947 w Bydgoszczy. W 1948 r. powrócił do Warszawy i ponownie związał się z Polskim Radiem. Od 1948 r. współpracował z Jerzym Wasowskim.
Współtworzył radiowy Teatrzyk Eterek (1948–1958); cykle audycji radiowych My z przyjacielem i Listy z podróży; TV Kabaret Starszych Panów (1958–1970) i Kabaret Jeszcze Starszych Panów (1978–1980); liczne programy i widowiska TV.
Jest autorem:
– zbiorów utworów satyrycznych i tekstów piosenek Spacerek przez Eterek, Baśnie Szeherezadka, Kabaret Starszych Panów – Wybór tekstów, Listy z podróży, Dziecko szczęścia, Divertimento, Ciociu, przestrasz wujka, Mieszanka firmowa, Autoportret z piosenką;
– librett muzykałów Panna Zuzanna, Gołoledź (muz. Jerzy Wasowski), musicalu Ścigana (muz. Adam Sławiński) i Piotruś Pan (na podstawie prozy James’a Matthew Barrie’go, muz. Janusz Stokłosa);
– sztuk teatralnych i TV Jedzcie stokrotki, Balladyna ’68, Rachunek nieprawdopodobieństwa, X 333, Ślepe uczucie doktora Wyprostka, Dzień bez kłamstwa, Przyjaciel przyjdzie wieczorem, Pani X przeprasza, Telefon zaufania i Jedna, jedyna, wyśniona;
– cykli TV Teatr Nieduży Jeremiego Przybory (Departament XIII, Definitywny upadek Premiera, Gołoledź, Medea, moja sympatia, Dziewczynka z zapałkami, Rozmowa z młodym mężczyzną), Divertimento (Stomatologiczne, C-moll, Nr 3, Opus 4 Sylwestrowe, Deszczowa suita, Opus 5, Wizyty, Opus 7), Opowieści Starszego Pana, Dobranocki, Gawędy Jeryego Przybory, Kabaret Starszych Panów (wersja czarno-biała: Zupełnie inna historia, Niespodziewany koniec lata, Nieznani sprawcy, Przerwa w podróży, 14 i ¾, Ostatni naiwni, Zaopiekujcie się Leonem, Piosenka jest dobra na wszystko), Kabaret Jeszcze Starszych Panów (wersja kolorowa: Herbatka, Tajemniczy mecenas, Noc pełna wiatru, Smuteczek, Kaloryferia, Zielony karnawał, Kwitnące szczeble, Niespodziewany koniec lata);
– scenariusza filmu Upał (współautor Jadwiga Berens, reż. Kazimierz Kutz);
– tekstów do Symfonii buffo na sopran, bas, chór i orkiestrę symfoniczną (muz. Adam Sławiński);
– tekstów piosenek do spektakli Studencka miłość, Taffy i Garden Party;
– tekstów piosenek m.in. dla Hanny Banaszak, Ewy Bem, Wojciecha Gąssowskiego, Bogusława Meca i Ireny Santor oraz aktorów Kabaretu Starszych Panów, m.in. dla Mieczysława Czechowicza, Wiesława Gołasa, Kaliny Jędrusik, Barbary Krafftówny, Zofii Kucówny, Ireny Kwiatkowskiej, Bohdana Łazuki, Wiesława Michnikowskiego i Jaremy Stępowskiego.
Jego karierze poświęcone są m.in. hasła w telewizyjnej wersji „Leksykonu Polskiej Muzyki Rozrywkowej” (odcinek 90 i 137), program TV Piosenka jest dobra na wszystko (reż. Ryszard Wolański) oraz programy TV Magdy Umer Zimy żal, Dziecko szczęścia, Zwierzenia przy fortepianie, Lwi pazur mistrza, Z archiwum i pamięci – Jerzego Przybora.
Jest laureatem:
– I nagrody na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki Sopot ’61 za Embarras,
– wyróżnienia na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej Opole ’63 za Deszcz i To było tak,
– I nagrody na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki Sopot ’63 za Nie pamiętam,
– wyróżnienia na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej Opole ’81 za Ja dla pana czasu nie mam,
– honorowego Grand Prix na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej Opole ’89,
– „Superwiktora” (wspólnie z Jerzym Wasowskim) w 1993 r. dla autora najciekawszego programu w 40-leciu TVP,
– nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyk 2000 (wspólnie z Jerzym Wasowskim) w kategorii płyta roku – poezja śpiewana (CD Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski: Piosenki Kabaretu Starszych Panów, vol. 1-5).
W latach 1994-99 ukazał się cykl pamiętników Przymknięte oko opaczności: Memuarów cz. I, Przymknięte oko opaczności: Memuarów cz. II, Zdążyć z happy endem: Memuarów cz. III) wydany przez Tenten. Jest także autorem książkowych antologii Kabaretu Starszych Panów Autoportret z piosenką, Kabaret Starszych Panów I, Piosenki prawie wszystkie oraz Piotruś Pan, libretto musicalu[1].