Czerwone maki na Monte Cassino

Zgłoszenie do artykułu: Czerwone maki na Monte Cassino

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE i ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 10 maja 2018 (Dz. U. poz. 1000), w celu wymiany informacji z zakresu polskiej pieśni i piosenki. Wymiana informacji będzie się odbywać zarówno za pośrednictwem niniejszego formularza jak i bezpośrednio, w dalszym toku spraw, redaktora bazy danych, prowadzącego korespondencję z właściwego dla niego adresu mailowego.
Administratorem danych jest Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” z siedzibą w Krakowie przy ulicy Krakusa 7. Wszelkie dokładne informacje o tym jak zbieramy i chronimy Twoje dane uzyskasz od naszego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (iodo@bibliotekapiosenki.pl).
Wszystkim osobom, których dane są przetwarzane, przysługuje prawo do ochrony danych ich dotyczących, do kontroli przetwarzania tych danych oraz do ich uaktualniania, usunięcia jak również do uzyskiwania wszystkich informacji o przysługujących im prawach.

Tytuł:

Czerwone maki na Monte Cassino

Czerwone maki

Autor słów:

Konarski, Feliks

Autor muzyki:

Schuetz, Alfred Longin

Data powstania:

18 maja 1944
Źródła podają, że utwór powstał w nocy z 17 na 18 maja 1944 r.

Miejsce powstania:

Kwatera Teatru Żołnierza Polskiego przy II Korpusie w Campobasso k. Monte Cassino.

Informacje

Gdy poniżanym i eksterminowanym Polakom udało się, pod dowództwem gen. W. Andersa (1892-1970), wydostać z sowieckiej niewoli poprzez Morze Kaspijskie i doprowadzić do gotowości bojowej w Palestynie, stanęło wówczas przed nimi wyzwanie walki „za wolność waszą i naszą” we Włoszech. Niestety, nasza wolność została już sprzedana Stalinowi przez zachodnich aliantów.

Niemcy stworzyli we Włoszech linię Gustawa, której kluczową twierdzą była kolebka Benedyktynów – klasztor na Monte Cassino. Polacy, w ekstremalnych warunkach, dokonali w dniach 12-18 maja 1944 r. tego, co było niemożliwe we wszystkich próbach naszych sojuszników. Zdobycie wzgórza otworzyło drogę do wyzwolenia Italii[10]. W rozkazie z dnia 16 lipca 1944 r. Wódz Naczelny gen. broni Kazimierz Sosnkowski stwierdził: „...pod wypróbowanym dowództwem gen. Andersa II Korpus w zwycięskiej bitwie o Monte Cassino i Piedimonte zapisał najpiękniejszą kartę naszego wojska w tej wojnie...”[12].

Pierwsze dwie zwrotki pieśni powstały na kwaterze zespołu aktorskiego Teatru Żołnierza Polskiego przy 2 Korpusie Polskich Sił Zbrojnych we Włoszech, w miejscowości Campobasso w pobliżu Monte Cassino. Autor Feliks Konarski napisał je w nocy z 17 na 18 maja 1944 r., a więc w czasie ostatniego zwycięskiego szturmu polskich jednostek. Trzecią zwrotkę dopisał autor 18 maja w czasie drogi do Monte Cassino. Pierwsze wydanie Czerwonych maków ukazało się jeszcze w 1944 r. nakładem Oddziału Kultury i Prasy przy 2 Korpusie i było drukowane w Drukarni Polowej PSZ. 26 kwietnia 1946 r. nagrano piosenkę na płyty i wydano ją we Włoszech staraniem Wydziału Dobrobytu Żołnierza 2 Korpusu Polskiego. Od tej pory datuje się szeroko pojęta popularność pieśni. Drukowano ją wielekroć za granicą i w kraju, utrwalona została na płytach, weszła do przeróżnych śpiewników. W tej powodzi publikacji nie uchroniła się od wielu zniekształceń[1].

Do napisania prawie nieznanej, ostatniej zwrotki (por. war. 3) Feliks Konarski został namówiony przez starych towarzyszy broni podczas spotkania jubileuszowego w 25. rocznicę bitwy. Zwrotka powstała w nocy, zaraz po spotkaniu. Ten fragment utworu oraz jego historię przedstawiła pani Andersowa (wdowa po generale Andersie) polskiej młodzieży podczas pielgrzymki harcerzy z całego świata do Rzymu w 1998 r[6].

Tytuł pieśni nawiązuje do kwiatów, które w czasie walk rozkwitały na wzgórzach Monte Casino, ale mógł też być zainspirowany porównaniem koloru maków do koloru krwi rozlewanej na polu bitwy[14].

Utwór po raz pierwszy został wykonany przez Gwidona Boruckiego, któremu akompaniował zespół Czołówki Rewiowej Ref Rena, dla żołnierzy 12. Pułku Ułanów Podolskich, zdobywców Monte Cassino[13]. Występ odbył się podczas akademii w kwaterze generała Władysława Andersa w Campobasso[14].

Co ciekawe, prawa autorskie do tego utworu przez lata nie były chronione w Polsce, a w Niemczech. Posiadała je kancelaria prawna z Monachium, a tantiemy pobierała GEMA, niemiecki odpowiednik polskiego ZAIKS-u. Wynikało to z faktu, że Alfred Schütz zmarł w Niemczech na emigracji, a spadek po nim (w tym prawa autorskie) przejęła żona artysty. Po jej śmierci, zgodnie z niemieckim prawem, spadek przejął rząd Bawarii (spadek nabywa land, na terenie którego zmarły ostatnio zamieszkiwał). Skutkiem tej sytuacji był fakt, że tantiemy musiał płacić każdy, kto nie korzystał z utworu w ramach dozwolonego użytku[15]. Dzięki staraniom Dyrekcji oraz pracowników Biblioteki Polskiej Piosenki prawa do melodii utworu w 2015 r. wróciły do Polski[18].

Bibliografia

1. 

Szewera Tadeusz, Straszyński Olgierd, Niech wiatr ją poniesie: antologia pieśni z lat 1939–1945, wyd. 2 poszerzone, Łódź, Wydawnictwo Łódzkie, 1975, s. 686–688, 767, 768.

2. 

Konarski Feliks, Historia Czerwonych Maków, Londyn, Konarski, Feliks, 1961

3. 

Bednarowicz Jędrzej, Werner Stanisław, Żołnierska rzecz: zbiór pieśni wojskowych, Warszawa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965, s. 132–134.

4. 

Woźny Michał, Jeszcze jeden mazur dzisiaj: pieśń w łatwym układzie na fortepian, Kraków, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987, s. 10.

5. 

Adrjański Zbigniew, Śpiewnik „Iskier”: pieśni i piosenki na różne okazje, wyd. 2, Warszawa, Wydawnictwo „Iskry”, 1976, s. 67, 68.

6. 

Wesołowska-Jarema, Izabella

7. 

Wacholc Maria, Śpiewnik polski, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991, s. 150–152.

8. 

Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki”
Luźna karta ze zbiorów BPP; sygn. NWI 173.

9. 

Wójcicki Antoni, Cieślak Antoni, Polskie pieśni i piosenki: śpiewnik polski, Warszawa, Wydawnictwo Polonia, 1989, s. 109, 110, 211, 212.

10. 

Bożyk Jerzy Michał, Boroń Piotr, Śpiewnik pieśni patriotycznej, wyd. 10, Kraków, Ośrodek Edukacji Obywatelskiej, 2007, s. 40, 41.

11. 

Pilecka Ligia, Tam na błoniu błyszczy kwiecie: śpiewnik historyczny, wyd. Wyd 1 2 rzut, Kraków, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1985, s. 24, 25.

12. 

Łochowski Leon, Korniewski Wiesław, ...pieśń ujdzie cało...: śpiewnik.. T. 1, Warszawa, Oddział Kultury Departamentu Wychowania Wojska Polskiego, 1992, s. 296–299.

13. 

Bogumiła Żongołłowicz, Jego były „Czerwone maki...”: życie i kariera Gwidona Boruckiego - Guido Lorraine’a, Melbourne, Toruń, Oficyna Wydawnicza Kucharski, 2010

14. 

http://culture.pl/
Historia i opis utworu w serwisie culture.pl [odczyt: 22.07.2014].

15. 

http://www.tvp.info/
Strona internetowa TVP Info [odczyt: 22.07.2014].

16. 

http://prawo-ip.blogspot.com/
Blog Własność intelektualna w praktyce [odczyt: 22.07.2014].

17. 

Adrjański Zbigniew, Złota księga pieśni polskich: pieśni, gawędy, opowieści, Warszawa, Bellona, 1994, s. 307, 308.

18. 

https://bibliotekapiosenki.pl/strona/nasze-akcje/czerwone-maki
Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosneki” [odczyt: 07.04.2019].