Hemar, Marian

Zgłoszenie do artykułu: Hemar, Marian

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE i ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 10 maja 2018 (Dz. U. poz. 1000), w celu wymiany informacji z zakresu polskiej pieśni i piosenki. Wymiana informacji będzie się odbywać zarówno za pośrednictwem niniejszego formularza jak i bezpośrednio, w dalszym toku spraw, redaktora bazy danych, prowadzącego korespondencję z właściwego dla niego adresu mailowego.
Administratorem danych jest Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” z siedzibą w Krakowie przy ulicy Krakusa 7. Wszelkie dokładne informacje o tym jak zbieramy i chronimy Twoje dane uzyskasz od naszego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (iodo@bibliotekapiosenki.pl).
Wszystkim osobom, których dane są przetwarzane, przysługuje prawo do ochrony danych ich dotyczących, do kontroli przetwarzania tych danych oraz do ich uaktualniania, usunięcia jak również do uzyskiwania wszystkich informacji o przysługujących im prawach.

Nazwisko:

Hemar, Marian

Pseudonim:

Harryman

Hemair, Mary

Marian Hemarey z Nagłowic

O’Mega

Właściwie:

Hescheles, Jan Marian

Data urodzenia:

6 kwietnia 1901

Miejsce urodzenia:

Lwów

Data śmierci:

11 lutego 1972

Miejsce śmierci:

Dorking koło Londynu w Wielkiej Brytanii

Informacje

Pisarz, poeta, satyryk, reżyser, kompozytor, autor tekstów kabaretowych, rewiowych, szopek politycznych, audycji radiowych i tekstów piosenek. Syn Ignacego i Berty z Lemów. Ojciec był wydawcą gazety codziennej „Chwila” (zmarł około 1930 r.); w środowisku dziennikarskim Lwowa było również znane nazwisko jego brata – Henryka Heschelesa[4]. Ukończył VII Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki we Lwowie. Studiował na Wydziale Medycznym i Filozoficznym Uniwersytetu Lubelskiego[1].

Debiutował jako autor w 1920 r. Pierwsze jego utwory (m.in. Balladę szubieniczną) opublikował dziennik „Wiek Nowy”. Współpracował początkowo z kabaretami: „Ul”, „Renesans” i „Mozaika”. W 1920 r. zgłosił się ochotniczo do Wojska Polskiego i brał udział w wojnie polsko-sowieckiej. Służbę wojskową zakończył w 1921 r. W następnym roku lwowska Biblioteka Utworów Wesołych wydała pierwszy jego zbiorek autorski pt. Dzik i świnia. W tym czasie rozpoczął współpracę z tygodnikiem satyrycznym „Szczutek”.

W 1923 r. wydał drugą książkę – Balladę o białym byku. W 1924 r. był współautorem rewii Łątki lwowskie, wystawionej w Teatrze Miejskim. Dzięki pośrednictwu Ludwika Lawińskiego złożony z tekstów Hemara obraz tej rewii pt. U Lwowi, został przeniesiony do Warszawy do teatru „Qui pro Quo”. 9 grudnia 1924 r. Hemar jako autor zadebiutował w tym kabarecie, w rewii Kupa śmiechu. Sukces odniósł swymi utworami w programie Siedem krów tłustych (31 styczeń 1925 r.); kolejne programy: Hallo, ciotka (luty), Humpa, humpa (maj), Ile mi dasz? (czerwiec) oraz Bez koszulki (lipiec) ugruntowały jego pozycję. Jego nazwisko jako twórcy (w tym przypadku tekstów do programu Grunt się nie przejmować ) pojawiło się po raz pierwszy na afiszu teatru 25 października 1925 r[4]. W 1925 r. związał się również z grupą poetycką Skamander[1]. W tym okresie Hemar był jeszcze związany z lwowskim miesięcznikiem literackim „Winnica”, redagowanym przez Bruno Jasieńskiego. Przez pewien czas wspólnie z Jasieńskim prowadził kabaret autorski we Lwowie, rozwiązany w związku z jego wyjazdem na stałe do Warszawy w 1926 r[4].

Od połowy lat 20-tych współpracował z warszawskimi teatrzykami i rewiami, m.in. z Qui Pro Quo (1925, 1929–1931 kierownik literacki z Julianem Tuwimem), Bandą (1931–1933 kierownik artystyczny z Fryderykiem Járosym), Nową Komedią i Cyganerią Warszawską (1933–1934), Wielką Rewią (1934–1936) i Cyrulikiem Warszawskim (1936–1939). W 1929 r. zadebiutował jako dramaturg komedią Dwaj panowie B, wystawioną przez stołeczny Teatr Polski[1]. Współpracował ponadto z teatrem „Perskie Oko”, z „Morskim Okiem”, kabaretem „Femina”, „Małym Qui pro Quo”, „Ali Babą”.

Jest autorem:

– sztuk teatralnych Firma (została napisana z okazji otwarcia teatru „Nowa Komedia”, który w latach 1933–1934 Marian Hemar prowadził wspólnie ze Stefanem Jaraczem oraz swą żoną, Marią Modzelewską; w 1937 r. sztukę tę wystawiono w niemieckim teatrze „Kleine Bühne” w Pradze)[4], Kariera Alfa Omegi (współaut. Julian Tuwim), Kroki na schodach, Dzwony z Czeremszy, Dług honorowy, Gołąbek niepokoju, Pierwiastek minus jeden, Piękna Lucynda oraz Cud biednych ludzi, wystawianych w Dublinie, Londynie, Paryżu i Brukseli;

– adaptatorem utworów na scenę Artyści[1] (sztuka George’a M. Wattersa i Arura Hopkinsa adaptowana w 1929 r. dla Teatru Wielkiego), Moja siostra i ja (komedia muzyczna Ralpha Benatzky’ego opracowana przy współpracy z Julianem Tuwimem), Piękna Helena (Marian Hemar pracował także jako reżyser; w 1935 r. wyreżyserował w Teatrze Letnim to przedstawienie według oryginału Jakuba Offenbacha[4]), Jim i Jill;

– tłumaczem utworów Szekspira i Horacjusza, a także literatury francuskiej, niemieckiej i angielskiej;

– kompozytorem piosenek Mnie się żadna nie podoba, jak ty, Kogo nasza miłość obchodzi, Nie będziesz ty, to będzie inna;

– muzyki do filmu Śluby ułańskie (reż. Mieczysław Krawicz);

– autorem ponad dwóch tysięcy tekstów piosenek m.in. dla Hanki Brzezińskiej, Władysławy Majewskiej, Toli Mankiewiczówny, Marii Modzelewskiej, Hanki Ordonówny, Zuli Pogorzelskiej, Miry Zimińskiej, Andrzeja Boguckiego, Chóru Dana, Adolfa Dymszy, Tadeusza FaliszewskiegoKazimierza Krukowskiego.

W 1939 r. wyjechał z Polski. Przez Rumunię dotarł na Bliski Wschód. Prowadził polski program w radiu kairskim. Współpracował z teatrem wojskowym Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, dla którego napisał cykl piosenek żołnierskich z dwoma najsławniejszymi utworami – Pamiętaj o tym wnuku, że dziadzio był w Tobruku oraz Karpacką Brygadę (hymn jednostki)[1]. Podczas II wojny trafił do nocnego dywizjonu bombowego „Lwowskich Puchaczy”. Formacja ta wchodziła w skład polskich sił lotniczych w Wielkiej Brytanii. Napisał piosenkę będącą nieoficjalnym hymnem tej jednostki. Zachowało się jej nagranie, które zaprezentowano pewien czas temu w ramach „Słodkiego Radia Retro”[2]. W 1942 r. rozkazem generała Władysława Sikorskiego oddelegowany do Londynu podjął pracę kulturalno-oświatową w Biurze Opieki nad Żołnierzem przy Ministerstwie Informacji i Propagandy. Wydał wówczas drukiem dwa tomiki poezji Dwie Ziemie ŚwięteMarchewka[1]. Do końca II wojny światowej był pracownikiem Ministerstwa Informacji i Dokumentacji przy Rządzie Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie.

Po wojnie osiadł w Anglii prowadząc aktywną działalność literacką, teatralną i kabaretową, przyczyniając się wydatnie do rozwoju niezależnej kultury polskiej na emigracji. Jego twórczość odznacza się wysokimi wartościami patriotycznymi i artystycznymi[3]. W londyńskim „Ognisku Polskim” przygotował ponad trzydzieści programów teatralno–artystycznych. W 1946 r. otworzył kabaret przy klubie „Orzeł Biały”, od 1950 r. prowadził własny „Kabaret Hemara”, zaś od 1955 r. „Teatr Literacko-Satyryczny”. Współpracował też z Teatrem Polskim Związku Artystów Scen Polskich Za Granicą[4]. Pisał audycje radiowe, m.in. Bocianie gniazdo, Róg obfitości, Paweł i Gaweł, BywalecGoście mile widziani. W studiu londyńskim przez wiele lat przygotowywał dla Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa cykliczny kabaretowy program polityczny. Kilkakrotnie prezentował go publicznie podczas występów w USA, Izraelu i we Francji. Współpracował z pismami emigracyjnymi „Tydzień Polski” i „Wiadomości”. Wydawał też kolejne tomiki wierszy: Lata londyńskie (1947), Satyry patetyczne (1947), Siedem lat chudych (1955), Im dalej w las, Ściana płaczu, Ściana uśmiechu (1968), Chlib kulikowski, Wiersze staroświeckie (1971). Po jego śmierci w 1977 r. ukazał się w Londynie LP Piosenki Mariana Hemara zapowiadane przez autora, a w 1990 r. polskie wydanie tomu Liryki, Satyry, Fraszki.

W 1987 r. warszawski Teatr Ateneum przygotował widowisko Hemar (reż. Wojciech Młynarski), oparte na jego piosenkach i wierszach. Fragmenty tego spektaklu wypełniły CD Hemar: Piosenki. Jest bohaterem hasła w telewizyjnej wersji Leksykonu Polskiej Muzyki Rozrywkowej (odcinek 27 w reżyserii Ryszarda Wolańskiego). W 1990 r. TVP zrealizowała wodewil Kariera Alfa Omegi (reż. Barbara Borys-Damięcka). W 1997 r. ukazała się w Londynie antologia twórczości poetyckiej Za dawno, za dobrze się znamy, rok później monografia poświęcona jego kabaretowej twórczości pt. Kabaret Hemara, a w 2005 r. książka Anny Mieszkowskiej Ja, kabareciarz : Marian Hemar – od Lwowa do Londynu. W 90-tą rocznicę urodzin autora jego imię otrzymała jedna z ulic Krakowa (dawna ul. J. Saturna w Bronowicach-Mydlnikach)[1].

Jego twórczość literacka, zarówno z okresu międzywojennego, jak również z lat powojennych, zajęła w kulturze polskiej poczesne miejsce. W dziejach piosenki odegrał pierwszoplanową rolę. Jego teksty napisane z wielkim smakiem i talentem należą do najwartościowszych utworów polskiego kabaretu[4].

Bibliografia