Zgłoszenie do artykułu: Pułk Czwarty

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE i ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 10 maja 2018 (Dz. U. poz. 1000), w celu wymiany informacji z zakresu polskiej pieśni i piosenki. Wymiana informacji będzie się odbywać zarówno za pośrednictwem niniejszego formularza jak i bezpośrednio, w dalszym toku spraw, redaktora bazy danych, prowadzącego korespondencję z właściwego dla niego adresu mailowego.
Administratorem danych jest Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” z siedzibą w Krakowie przy ulicy Krakusa 7. Wszelkie dokładne informacje o tym jak zbieramy i chronimy Twoje dane uzyskasz od naszego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (iodo@bibliotekapiosenki.pl).
Wszystkim osobom, których dane są przetwarzane, przysługuje prawo do ochrony danych ich dotyczących, do kontroli przetwarzania tych danych oraz do ich uaktualniania, usunięcia jak również do uzyskiwania wszystkich informacji o przysługujących im prawach.

Tytuł:

Pułk Czwarty

Walecznych tysiąc

Ostatnich dziesięciu

Klasyfikacja:

pieśń legionowa

Autor słów:

Mosen, Julius
Autor słów oryginalnych.

Kamiński, Jan Nepomucen
Dokonał przekładu oryginału z języka niemieckiego.

Stiller, Robert[4], [7]
Dokonał przekładu oryginału z języka niemieckiego.

nieznany[3], [6]

Autor muzyki:

nieznany

Doche, Joseph-Denis[8], [10], [15]
Domniemany autor muzyki.

Lortzing, Gustaw Albert[10], [15]
Domniemany autor muzyki.

Melodia:

francuska[5]

zagraniczna[10]

pieśni Pułk trzeci[13]

Data powstania:

1831

Informacje

Autorem pieśni jest postępowy poeta niemiecki Julius Mosen (1803–1867). Napisana została ku czci 4 pułku piechoty Królestwa Polskiego (tzw. Czwartaków), którego żołnierze rekrutowali się przeważnie z warszawskiej biedoty, rzemieślników i służby dworskiej. Utwór został zamieszczony w zbiorze wierszy „Polienlieder” (tł. „Pieśni Polaków”), wydanym w 1832 r[7]. Tekst rozkolportowano z barwną litografią przedstawiającą pluton czwartaków w reprezentatywnych mundurach[10].

Czwartacy wsławili się swoim bohaterstwem w czasie powstania listopadowego w walkach pod Zakrzewem, Dobrem, Wawrem i w bitwie pod Olszynką Grochowską. Dalsze losy Czwartaków to: próba odsieczy warszawskiej Woli, odmowa oddania broni carskim wojskom, wreszcie przekroczenie granicy pruskiej pod Brodnicą (październik 1832 r.) w pełnym uzbrojeniu. Po dwóch latach internowania w twierdzach Grudziądza, Kwidzyna i Gdańska Czwartacy nie powrócili do swoich domów na terenie zaboru rosyjskiego, lecz masowo wyemigrowali do Wielkiej Brytanii, gdzie stali się trzonem „Gromady Grudziąż” i „Humań” o ideologii rewolucyjno-demokratycznej[7].

Żołnierze polscy byli owacyjnie przyjmowani w Niemczech, we Francji i w Belgii. Wielki kompozytor niemiecki Ryszard Wagner poświęcił Polakom poloneza fortepianowego na 4 ręce oraz poemat symfoniczny „Polonia”[15].

Nowy przekład utworu pióra Roberta Stillera zastąpił wysłużone tłumaczenie Kamińskiego, które było anachroniczne i nie przylegało w pełni do rytmicznej konstrukcji dzieła[4].

Melodia utworu pochodzi z zagranicy. Według niektórych badaczy napisał ją francuski kompozytor Joseph Denis Doche według innych – niemiecki kompozytor Gustaw Albert Lortzing, który zaczerpnął motyw z muzyki do dramatu Kościuszko der alte Feldherr[10].

Bibliografia

1. 

M. B. Nowina, Pieśni narodowe, wojenne, obozowe, ludowe: z muzyką, Warszawa, Księgarnia Maksymiliana Borkowskiego, 1916, s. 18–20.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora tekstu oryginalnego i twórcy muzyki utworu.

2. 

Śpiewnik narodowy z nutami, Mikołów, Karol Miarka, 1920, s. 65–67.

3. 

Szul Bogusław, Piosenki leguna tułacza, Warszawa, 1919, s. 31, 32.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora tłumaczenia tekstu oraz twórcy muzyki utworu.

4. 

Bednarowicz Jędrzej, Werner Stanisław, Żołnierska rzecz: zbiór pieśni wojskowych, Warszawa, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965, s. 37–39.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora muzyki utworu.

5. 

Straszewicz Marzenna, Ojców naszych śpiew: pieśni patriotyczne, Komorów, Prometeusz, 1992, nr 72.

6. 

Woźny Michał, Jeszcze jeden mazur dzisiaj: pieśń w łatwym układzie na fortepian, Kraków, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987, s. 82, 83.

7. 

Adrjański Zbigniew, Śpiewnik „Iskier”: pieśni i piosenki na różne okazje, wyd. 2, Warszawa, Wydawnictwo „Iskry”, 1976, s. 40, 41, 401, 402.

8. 

Wacholc Maria, Śpiewnik polski, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991, s. 50–52.

9. 

Prosnak Jan, Siedem wieków pieśni polskiej: śpiewnik dla młodzieży z komentarzem historycznym, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 149, 150.

10. 

Wójcicki Antoni, Cieślak Antoni, Polskie pieśni i piosenki: śpiewnik polski, Warszawa, Wydawnictwo Polonia, 1989, s. 41, 42, 200, 201.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora muzyki utworu.

11. 

Świerzyński Michał, Pieśni narodowe z muzyką: w setną rocznicę trzeciego rozbioru Polski wydane. Z. 2, Słowa, Kraków, Księgarnia K. Wojnara i Spółki, 1900, s. 19, 20.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora muzyki utworu.

12. 

Adamski Walerjan, Polski śpiewnik narodowy z melodiami, wyd. 2, Poznań, Księgarnia i Drukarnia św. Wojciecha, 1919, s. 33–35.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora muzyki utworu.

13. 

Świerczek Wendelin, Śpiewniczek młodzieży polskiej: zawierający dawne i nowsze pieśni z muzyką na 1, 2 i 3 głosy. Z. 1–3, Kraków, Księża Misjonarze, 1917, z. II, nr 18, s. 31, 32.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora muzyki utworu. W śpiewniku zamieszczono skróconą wersję słów.

14. 

Pilecka Ligia, Tam na błoniu błyszczy kwiecie: śpiewnik historyczny, wyd. Wyd 1 2 rzut, Kraków, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1985, s. 140, 141.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora muzyki utworu.

15. 

Łochowski Leon, Korniewski Wiesław, ...pieśń ujdzie cało...: śpiewnik.. T. 1, Warszawa, Oddział Kultury Departamentu Wychowania Wojska Polskiego, 1992, s. 112–114.

16. 

Adrjański Zbigniew, Złota księga pieśni polskich: pieśni, gawędy, opowieści, Warszawa, Bellona, 1994, s. 76, 77.