Jedzie na Kasztance

Zgłoszenie do artykułu: Jedzie na Kasztance

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE i ustawą o ochronie danych osobowych z dnia 10 maja 2018 (Dz. U. poz. 1000), w celu wymiany informacji z zakresu polskiej pieśni i piosenki. Wymiana informacji będzie się odbywać zarówno za pośrednictwem niniejszego formularza jak i bezpośrednio, w dalszym toku spraw, redaktora bazy danych, prowadzącego korespondencję z właściwego dla niego adresu mailowego.
Administratorem danych jest Ośrodek Kultury „Biblioteka Polskiej Piosenki” z siedzibą w Krakowie przy ulicy Krakusa 7. Wszelkie dokładne informacje o tym jak zbieramy i chronimy Twoje dane uzyskasz od naszego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (iodo@bibliotekapiosenki.pl).
Wszystkim osobom, których dane są przetwarzane, przysługuje prawo do ochrony danych ich dotyczących, do kontroli przetwarzania tych danych oraz do ich uaktualniania, usunięcia jak również do uzyskiwania wszystkich informacji o przysługujących im prawach.

Tytuł:

Jedzie na Kasztance

Pieśń o Wodzu miłym

Pieśń o Piłsudskim

Komendant

Piosnka o Wodzu miłym

Hej, miły wodzu mój!

Jedzie, jedzie na kasztance

Autor słów:

Biernacki, Wacław

Autor muzyki:

Pomarański, Zygmunt[1], [5], [7]
Skomponował nową melodię.

nieznany

Biernacki, Wacław[8]

Melodia:

pieśni Ułani jadą[9]

ludowa[10]

Data powstania:

marzec 1915

Informacje

Bogusław Szul napisał o tej piosence, że „powstała w pierwszym roku wojny, ogólnie znana i dużo śpiewana”. Autor, Wacław Biernacki-„Kostek” w artykule pisanym w formie listu do redakcji miesięcznika „Muzyka” (1935, nr 5–7) pisał o okolicznościach powstania piosenki:

„Piosenkę Jedzie, jedzie na Kasztance napisałem w pierwszych dniach lub tygodniach marca 1915 r., w czasie naszego pobytu nad Nidą. Żadnych specjalnych okoliczności przy napisaniu tej piosenki nie było. Po prostu – była napisana serdecznie, z tym uczuciem, jakie miałem dla Komendanta zawsze. Kasztanka była pierwszym stałym i znanym przez wszystkich żołnierzy wierzchowcem Komendanta... Melodia do tej piosenki jest melodią starej bardzo wojskowej piosenki z początku dziewiętnastego wieku, jest motywem ludowym”.

Jeden z przypisów we wspomnianym artykule zawiera informację, że wspomniana przez „Kostka” melodia znajduje się w zbiorze Zygmunta Glogera. Istotnie, w antologii Zygmunta Glogera Pieśni ludu, wydanej w Krakowie (1892) z muzyką opracowaną przez Zygmunta Noskowskiego, zamieszczona jest piosenka Z tamtej strony jezioreczka o podobnej melodii:

Z tamtej strony jezioreczka

Panowie jadą

Hej! Hej! Mocny Boże,

Panowie jadą.

Potwierdził to również Bogusław Szul, umieszczając obydwa teksty pod wspólnym numerem melodii. W zbiorku Szula znajduje się także parafraza ludowego tekstu napisana przez niego w Archangielsku w 1919 r.:

Lśnią rabatów jasne zorze –

Ułani jadą.

Hej! Hej! – Wielki Boże

Z wielką paradą...

Melodia ludowa oraz jej warianty zostały zanotowane przez znanych zbieraczy pieśni ludowych: Wacława Zaleskiego (Wacława z Oleska) w 1833 r. (Nasieję ja ruty w nowym ogrodzie), Kazimierza Władysława Wójcickiego w 1836 r. (Zaślubiny wodne, Duma) oraz Oskara Kolberga w 1857 r. (Z tamtej strony jezioreczka ułany jadą).

Do słów piosenki Jedzie, jedzie na Kasztance nową melodię napisał Zygmunt Pomarański. Została ona wydana w pierwszej części zbioru Pieśni o wojnie i na wojnie pisane[1].

por.: Jeziorski Władysław, Nowy śpiewnik polski 1914–1917. Zebrał… Kraków 1917, s. 42–43; Śpiewnik Żołnierza Polskiego zebrał i ułożył T. H. D., Warszawa, Br, (ok. 1918, s. 4 (pt. Pieśń o Piłsudskim)[1].

Piosenka ta należała do obowiązkowej edukacji patriotycznej w szkołach polskich przed wojną. Obiektywnie trzeba przyznać, że z kilkudziesięciu chyba utworów o marszałku Józefie Piłsudskim – ten jest jednym z najładniejszych. Tekst powstał w I Brygadzie[12].

Bibliografia

1. 

Roliński Adam, A gdy na wojenkę szli Ojczyźnie służyć...: pieśni i piosenki żołnierskie z lat 1914–1918: antologia, wyd. 2, Kraków, Księgarnia Akademicka, 1996, s. 311, 312, 457, 458.

2. 

Biernacki Wacław, Marsze i piosenki Brygady Piłsudskiego, Kraków, Baranowski, Michał, 1915, s. 3.

3. 

Zbyszko W. Mroczek, Muza Legionów Polskich 1914–1915: oryginalne śpiewy i śpiewki wojenne z melodiami. Z. 2, Kraków, Mroczek, Zbyszko Wilhelm, 1916, s. 18, 19.

4. 

Szul Bogusław, Piosenki leguna tułacza, Warszawa, 1919, s. 41.

5. 

Straszewicz Marzenna, Ojców naszych śpiew: pieśni patriotyczne, Komorów, Prometeusz, 1992, nr 96.

6. 

Wacholc Maria, Śpiewnik polski, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991, s. 106, 107.

7. 

Cepelli Jan, Śpiewnik strzelecki szkoły junaka: dla organizacyj przysposobienia wojskowego, Warszawa, Główna Księgarnia Wojskowa, 1933, s. 65, 66.

8. 

Bożyk Jerzy Michał, Boroń Piotr, Śpiewnik pieśni patriotycznej, wyd. 10, Kraków, Ośrodek Edukacji Obywatelskiej, 2007, s. 33.

9. 

Świerczek Wendelin, Śpiewniczek młodzieży polskiej: zawierający dawne i nowsze pieśni z muzyką na 1, 2 i 3 głosy. Z. 1–3, Kraków, Księża Misjonarze, 1917, z. I, nr 42, s. 58.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora tekstu i muzyki utworu. W śpiewniku zamieszczono skróconą wersję słów.

10. 

Łochowski Leon, Korniewski Wiesław, ...pieśń ujdzie cało...: śpiewnik.. T. 1, Warszawa, Oddział Kultury Departamentu Wychowania Wojska Polskiego, 1992, s. 174–176.

11. 

Olszewski Jerzy, Śpiewnik młodej wsi: na 2 głosy, Warszawa, Centralny Związek Młodej Wsi, 1937, s. 18.
Publikacja nie zawiera informacji na temat autora słów i muzyki utworu. Publikacja zawiera tylko trzy pierwsze zwrotki.

12. 

Adrjański Zbigniew, Złota księga pieśni polskich: pieśni, gawędy, opowieści, Warszawa, Bellona, 1994, s. 238.
W publikacji zawarte jest 5 pierwszych zwrotek.

13. 

Brzozowski Korneliusz, Marysine śpiewanki: 50 piosenek dla szkół powszechnych. Z. 2, Lwów, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, 1937, s. 6.
Publikacja zawiera tylko pierwszą i ostatnią zwrotkę.

Finansowanie

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.